روش صحیح حفظ قرآن

با پوزش از فاصله افتادن میان سلسله مقاله های «روش صحیح حفظ قرآن» در شمارهی پیشین نشریه‌( شمارهی 30)‌اینک به دو سوره ی «انبیا » و « حج » می‌پردازیم که جزء هفدهم قرآن را تشکیل می‌دهند.
چون ایات این دوسوره ازایات سوره‌های «کهف» ، «مریم»و «طه» طولانی تراست ، برای این مرحله، حفظ همین یک جزء تعیین می‌شود . پیش ازآن باید به نکته هایی در زمینه ی موقعیت سوره‌های گوناگون و‌ارتباط‌این مسأله با شیوهی حفظ آن‌ها‌توجه کنیم.
افزون بر طولانی بودن ایات یک سوره،‌عوامل دیگری‌نیز مانند موقعیت و موضوع سوره‌های گوناگون ‌در تعیین میزان سوره‌ها وایات برای حفظ کردن، نقش دارد.برای نمونه،حفظ کردن سوره‌هایی که داستان‌اقوام پیشین و پیامبران خدا در آن‌هاآمده ،آسان‌تر است.
هم چنین حفظ کردن سوره‌هایی که ایات پایانی‌آن‌ها شبیه یکدیگر است ،آسان‌ترخواهد بود.به همین دلیل و برخی عوامل دیگرکه به آسان‌تر شدن حفظ سوره‌ها‌کمک می‌کند، می‌بینیم که حفظ سوره‌های مریم و طه از سورهی کهف آسان‌تر‌بود یا در‌برنامه ی حفظ دو جزء آخر قرآن ، حفظ سورهی «نازعات »از سورهی «عبس» یا «مطّففین»آسانتر می‌نماید.
باید‌دانست همزمان با‌ادامهی برنامهی حفظ ، تکرار سوره‌های حفظ شدهی پیشین، به زمان بیشتری نیاز دارد و به همین دلیل ،گاهی میزان حفظ باید‌کم‌تر شود.به دیگرسخن، اگر‌در برنامهی پیشین، بیش از یک جزء برای دو ماه درنظر گرفته شده بود،اینک برای دو ماه تنهایک جزء کامل تعیین شده است.بنابر این‌،‌تعیین یک میزان ثابت مانند یک جزء دریک ماه یا نصف جزء در یک ماه یا چیزی همانندآن، بدون معیار‌کارشناسانه است و پی آمد مطلوب ومورد انتظار ازآن به دست نخواهدآمد.
نکتهی دیگراین است که در تعیین میزان ایات برای حفظ در این برنامه، به موقعیت متوسّط افراد توجّه داشته ایم.با این حال، اگر شماری از عزیزان‌به‌دلیل اشتیاق بیشتربرای حفظ قرآن ،داشتن فرصت بیشتریا برای‌آمادگی یافتن جهت شرکت درمسابقه های قرآنی می‌خواهند باشتاب بیشتری درراه حفظ گام بردارند، می‌توانند با رعایت شرایط گوناگون این برنامه و به‌کاربستن راهکارهای آن،سوره‌های دیگررا به‌صورت فوق‌العاده حفظ کنند. به‌خواست خداوند، در برنامه‌های اینده، سوره‌های متناسب برای حفظ در بخش فوق‌العاده را‌تعیین‌خواهیم کرد وراهکارهای آن را توضیح خواهیم داد.
خوانندهی گرامی و همراه همیشگی !‌اینک به برنامهی این شماره توجه فرمایید.
شایسته است در این دوماه؛ یعنی فاصلهی زمانی میان انتشار دو شماره از نشریه، دو سورهی «انبیاء »و« حج »حفظ شود.بی‌درنگ پس از دریافت نشریه،‌حفظ سورهی «انبیاء»را آغاز کنید. اگر‌روزی پنج‌ایه حفظ شود،حفظ همهی سوره‌( 112 ایه) در 22 یا 23 روز به پایان می‌رسد. آن‌گاه می‌توانید چند روز باقی مانده‌ی ماه را به تکرار ایات حفظ شدهی همین سوره و سوره‌های پیشین اختصاص دهید.هم‌چنین اگر در طول این مدت، به هردلیل‌‌نتوانسته‌اید بعضی از روزها پنج‌ایه راحفظ کنید، در این چند روزخواهید توانست بخش عقب‌مانده را جبران کنید.
برنامهی ماه دوّم رابا حفظ روزانه پنج ایه از سورهی «حج »آغاز کنید. اگر بعضی ایات سوره، طولانی است‌ـ‌همان گونه ‌که پیش تر گفتیم ـ آن‌ها را درآغاز برنامهی‌‌حفظ، به‌چند بخش تقسیم کنید. بدین ترتیب، هر بخش را با چند بار تکرار، حفظ شوید . درپایان نیز این بخش‌ها رابه یکدیگر بپیوندید تا ایه به‌صورت کامل در ذهن جای گیرد.
اگر بعضی روزها به دلیل طولانی بودن ایات،‌نتوانستید پنج ایه را حفظ کنید، بکوشید آن را در دو روز حفظ کنید. با این حال،همیشه به رقم پنج ایه به‌عنوان مبنا‌و واحد حفظ توجّه داشته باشید.
اگر‌در حفظ سورهی« حج»بر اساس برنامه پیش بروید،در نیمهی دوم ماه یا چند روز از آن، فرصت خواهید داشت به تکرار سوره‌های حفظ‌شدهی‌پیشین بپردازید. از زمان باقی مانده در ماه دوّم افزون برتکرار سوره های پیشین،می توان برای مطالعهی معانی ایات ـ بالاتر از سطح ترجمه ـ بهره‌برداری کرد.
برنامهی تکرار سوره‌های پیشین
کسانی‌که این برنامه را تاکنون به‌طور کامل به‌کار بسته‌اند، توانسته‌اند بیش از سه جزء قرآن مجید ؛ یعنی دو جزء 29و 30 از آخر قرآن و جزء 16 وبخشی از جزء 15را حفظ کنند. به طور طبیعی ،با‌رعایت اصول برنامه،این مقدار از قرآن به‌طور کامل حفظ شده است؛زیرا تکرارهای تعیین شده،ایات را در ذهن جای می‌دهد.باین حال، تکرارها باید ادامه یابد ، هرچند تکرار آن‌گونه که درآغاز کار حفظ سوره‌ها مورد نیازبود، لازم نیست ومی توان آن را کاهش داد.
شایسته است دراین دو ماه، سوره‌های پیشین به این ترتیب تکرار شود:
هفتهی اوّل درسه روزاول هفته، هر روز یکی از سوره‌های «کهف »، «مریم» و« طه» تکرار شود. درسه روز دوّم هفته نیز باید همین کار تکرار شود. بدین ترتیب، درهفتهی اوّل،این سه سوره را دو‌بار تکرار خواهید کرد.
هفتهی دوّم دو بارجزء 29 از اوّل تا آخر تکرار شود (هرسه روز یک مرتبه).
هفتهی سوّم‌ درسه روز اول، سه سورهی «کهف» ،« مریم »و «طه » (هر روز یک سوره) و در سه روز دوّم ،یک مرتبه جزء30 از اوّل تا آخر تکرار شود.
هفتهی چهارم سه‌سورهی« کهف»،‌« مریم» و «طه »و یک‌بار سوره‌های جزء 29 تکرار شود.
برنامهی ماه دوّم نیز همین گونه است،با این‌تفاوت که سورهی «انبیاء»نیز به برنامهی حفظ افزوده می‌شود. به همین دلیل ، بهتر است در هفتهی‌نخست ماه دوّم، سوره‌های« کهف »،« مریم »و «طه»تنها یک‌بار و سوره ی «انبیاء» سه‌بار تکرار شود.
حفظ ایات همراه با مطالعهی معنا
پیشنهاد می‌شود ‌در مراحل آغازین حفظ قرآن تا مدّتی کوتاه(حدّاقل 40 روز و حدّاکثر3‌تا 4 ماه)، در زمانی که روزانه به حفظ قرآن اختصاص داده اید‌،به مطالعه تفسیرقرآن نپردازید‌وتنها به مطالعهی فشردهی معانی ایات در حدّ ترجمه بسنده کنید.پس از این زمان، می‌توانید مطالعهی فشردهی تفسیر ایات حفظ‌شده رادر برنامهی خود بگنجانید. پیشنهاد مابرای آغاز حفظ قرآن با یاد‌گرفتن معانی ایات درحدّ ترجمه ، تنها‌برای کمک به حفظ ایات است، و‌گرنه ترجمهی قرآن به‌تنهایی برای یاد‌گرفتن معانی ایات کفایت نمی‌کند.
در نظرگرفتن فاصلهی زمانی برای مطالعهی تفسیر‌نیز متمرکز شدن فرد در زمینهی حفظ ایات ودست یابی وی به سرعت مناسب در این‌راه است. پی‌آمد این کارآن است‌که حفظ قرآن به‌صورت بخشی از کارهای روزانه فرد در‌می‌اید و انسان نسبت به ادامهی آن‌علاقه مند شود. آن‌گاه پس ازگذر از این دورهی کوتاه، توجّه به معانی ایات در حدّ تفسیر،ضرورت خواهد یافت. رعایت این ترتیب بندی ، کار حفظ ایات را آسان‌تر‌وشیرین‌تر خواهد کرد.
به‌خواست خداوند در شماره‌های اینده، در این زمینه توضیح بیشتری خواهد آمد.