مقدمه‌ای بر روش حفظ قرآن کریم
آرشیو
چکیده
متن
در این شماره با بیان نکته دیگری در مورد موضوع حفظ قرآن، این بحث مقدماتی را که از چند شماره قبل در مجله شروع شده بود را به پایان می‌بریم و درشماره‌های بعدی ـ‌إن شاء اللّه‌ـ به بیان اصل موضوع «حفظ قرآن» و روش‌ها و فنون آن خواهیم پرداخت.
سؤال: عده‌ای به حفظ قرآن روی می‌آورند و قصدشان صرف حفظ است و در روش کار آنها اصل حفظ قرآن به عنوان هدف اصلی تلقی می‌شود! آیا این کار درست است؟
در جواب این سؤال عرض می‌کنیم:
تعدادی از کسانی که الآن ـ‌در جامعه ما‌ـ به حفظ قرآن روی می‌آورند، کشش و اشتیاق آنان از ناحیه تشویق دیگران و برگزاری مسابقات به وجود می‌آید. یا اینکه عظمت و قداست قرآن که در ذهن آنان جای گرفته، با این کشش توأم شده است و قدرت روحی زیادی را در آنان ایجاد کرده است. در روش کار این عده، اهداف آگاهانه و جهات عالمانه و کارشناسانه برنامه حفظ قرآن چندان دخالتی ندارد.
یعنی صرف شرکت در مسابقه و لذات ناشی از مورد توجه قرار گرفتن و دریافت جوایز، محرک اصلی یا یکی از محرک‌های آنها در این جهت می‌باشد. اگر چه جوایز تعیین شده برای مسابقات ارزش مادی چندانی نداشته باشد و جوایز بُعد معنوی داشته باشد؛ مثل سفرهای زیارتی! و حتی خود مطرح شدن و مورد تشویق قرار گرفتن، خود یک نوع لذت معنوی دارد و موجب جذب و کشش جوانان به حفظ می‌شود.
بر طرف کردن این مشکل هم به عهده مربیان و معلمان و برگزار کنندگان مسابقات قرار دارد و آنان باید ارزش‌های حقیقی این کار عظیم؛ یعنی حفظ قرآن را به علاقه‌مندان متذکر شوند و آنان را در این مسیر متعالی به‌طور مستمر تحت آموزش‌های لازم قرار دهند. تا اینکه حفظ قرآن به تنهایی و هدف نهائی تلقی نشود؛ بلکه وسیله‌ای برای ورود در فضای وسیع و نورانی علوم قرار گیرد و امکان کشف معانی دقیق ملحوظ در آیات از این طریق فراهم شود و همچنین امکان راهیابی به منافع و فواید عظیم و استفاده کاربردی از آیات حفظ شده در تعالی روحی و پیدا کردن حالات ارزشمند باطنی و کشف دقایقی در علوم مختلف؛ مثل تعلیم و تربیت در معنای گسترده آن فراهم شود.
موضوع تعلیم اهداف متعالی حفظ قرآن مورد توجه خود من در نوشتن کتاب «اهمیت و روش حفظ قرآن» قرار داشت و در کتاب مذکور ـ‌که ظاهراً اولین کتاب منتشر شده در روش حفظ قرآن در کشور ما بود‌ـ درباره آثار و فواید و نتایج این کار توضیح داده شده است و بخش اول کتاب به این موضوع اختصاص یافته است و در بخش دوم چگونگی شروع کار مطرح شده است.
این مشکل در قرائت قرآن مجید هم وجود دارد و آن اینکه عده‌ای علاقه‌مند به قرآن، علاقه و اشتیاق خود را صرفاً در یادگیری فنون قرائت و قواعد علم تجوید و تقویت و تصحیح صوت و لحن، در خواندن قرآن به کار می‌برند و خود قرائت صرفاً به صورت یک هدف اصلی در زندگی آنها قرار می‌گیرد و گاهی توجهی به معانی قرآن ندارند.
طبعاً این مشکل را معلمان قرآن و دانشمندان علوم قرآنی باید برطرف کنند. در نسل جوان علاقه و اشتیاق به فراگیری قرآن وجود دارد و تلاش زیادی هم در این مسیر به کار می‌برند، اما رهبری آنها در این مسیر وظیفه معلمان و مربیان و دانشمندان علوم قرآنی است.
من همیشه در کلاسهای حفظ قرآن به عنوان یکی از نکات روش کار به متعلمین گوشزد می‌کنم که در ابتدا هدف اصلی آنان نباید حفظ تمام قرآن باشد؛ چون در این صورت، هم در ابتدای راه مشکلات عظیمی در ذهن پدید می‌آورد و انسان از قدم گذاشتن در این راه نگران می‌شود و به معانی نیز کمتر توجه می‌شود.
در این زمینه در کلاسهای حفظ قرآن مثالی جهت تجسم این نکته می‌آورم به این صورت:
فرض می‌کنیم به عده‌ای انسان بگویند اگر شما از محل سکونت خود حرکت کنید و اگر تا فلان ساعت به فلان شهر برسید؛ مثلاً پنجاه سکه طلا جایزه به شما داده خواهد شد. در این صورت عده‌ای از رفتن در این مسیر نگران خواهند شد. چون احتمال دارد در ساعت معین به مقصد نرسند و هیچ جایزه‌ای هم دریافت نکنند؛ اما اگر به آنها گفته شود که اگر از منطقه سکونت خود به طرف شهر مورد نظر حرکت کنند و هر پنج کیلومتر که پیش بروند یک سکه طلا دریافت خواهند کرد و اگر به شهر مورد نظر رسیدند، آنجا هم تعدادی سکه طلا به عنوان جایزه دریافت خواهند کرد. در این صورت انسانها بدون هیچ نگرانی و با اشتیاق و قدرت قلبی این سفر را شروع می‌کنند و هر مقدار که پیش رفتند، یک سکه طلا دریافت می‌کنند، بر فرض هم به شهر مورد نظر نرسند، ناراحت نیستند؛ چون هر یک از نقاط تعیین شده در جاده یک مقصد است.
کسی که حفظ قرآن را شروع می‌کند در این دیدگاه هر روز در مقصدی قرار دارد و با حفظ یک یا دو یا چند آیه، تعدادی از جواهرات بهشتی را دریافت می‌کند و از آنها بهره‌مند می‌شود و اگر هم به آن مقصد بسیار متعالی رسید، بهره‌مندی او بیشتر خواهد شد.
سؤال: عده‌ای به حفظ قرآن روی می‌آورند و قصدشان صرف حفظ است و در روش کار آنها اصل حفظ قرآن به عنوان هدف اصلی تلقی می‌شود! آیا این کار درست است؟
در جواب این سؤال عرض می‌کنیم:
تعدادی از کسانی که الآن ـ‌در جامعه ما‌ـ به حفظ قرآن روی می‌آورند، کشش و اشتیاق آنان از ناحیه تشویق دیگران و برگزاری مسابقات به وجود می‌آید. یا اینکه عظمت و قداست قرآن که در ذهن آنان جای گرفته، با این کشش توأم شده است و قدرت روحی زیادی را در آنان ایجاد کرده است. در روش کار این عده، اهداف آگاهانه و جهات عالمانه و کارشناسانه برنامه حفظ قرآن چندان دخالتی ندارد.
یعنی صرف شرکت در مسابقه و لذات ناشی از مورد توجه قرار گرفتن و دریافت جوایز، محرک اصلی یا یکی از محرک‌های آنها در این جهت می‌باشد. اگر چه جوایز تعیین شده برای مسابقات ارزش مادی چندانی نداشته باشد و جوایز بُعد معنوی داشته باشد؛ مثل سفرهای زیارتی! و حتی خود مطرح شدن و مورد تشویق قرار گرفتن، خود یک نوع لذت معنوی دارد و موجب جذب و کشش جوانان به حفظ می‌شود.
بر طرف کردن این مشکل هم به عهده مربیان و معلمان و برگزار کنندگان مسابقات قرار دارد و آنان باید ارزش‌های حقیقی این کار عظیم؛ یعنی حفظ قرآن را به علاقه‌مندان متذکر شوند و آنان را در این مسیر متعالی به‌طور مستمر تحت آموزش‌های لازم قرار دهند. تا اینکه حفظ قرآن به تنهایی و هدف نهائی تلقی نشود؛ بلکه وسیله‌ای برای ورود در فضای وسیع و نورانی علوم قرار گیرد و امکان کشف معانی دقیق ملحوظ در آیات از این طریق فراهم شود و همچنین امکان راهیابی به منافع و فواید عظیم و استفاده کاربردی از آیات حفظ شده در تعالی روحی و پیدا کردن حالات ارزشمند باطنی و کشف دقایقی در علوم مختلف؛ مثل تعلیم و تربیت در معنای گسترده آن فراهم شود.
موضوع تعلیم اهداف متعالی حفظ قرآن مورد توجه خود من در نوشتن کتاب «اهمیت و روش حفظ قرآن» قرار داشت و در کتاب مذکور ـ‌که ظاهراً اولین کتاب منتشر شده در روش حفظ قرآن در کشور ما بود‌ـ درباره آثار و فواید و نتایج این کار توضیح داده شده است و بخش اول کتاب به این موضوع اختصاص یافته است و در بخش دوم چگونگی شروع کار مطرح شده است.
این مشکل در قرائت قرآن مجید هم وجود دارد و آن اینکه عده‌ای علاقه‌مند به قرآن، علاقه و اشتیاق خود را صرفاً در یادگیری فنون قرائت و قواعد علم تجوید و تقویت و تصحیح صوت و لحن، در خواندن قرآن به کار می‌برند و خود قرائت صرفاً به صورت یک هدف اصلی در زندگی آنها قرار می‌گیرد و گاهی توجهی به معانی قرآن ندارند.
طبعاً این مشکل را معلمان قرآن و دانشمندان علوم قرآنی باید برطرف کنند. در نسل جوان علاقه و اشتیاق به فراگیری قرآن وجود دارد و تلاش زیادی هم در این مسیر به کار می‌برند، اما رهبری آنها در این مسیر وظیفه معلمان و مربیان و دانشمندان علوم قرآنی است.
من همیشه در کلاسهای حفظ قرآن به عنوان یکی از نکات روش کار به متعلمین گوشزد می‌کنم که در ابتدا هدف اصلی آنان نباید حفظ تمام قرآن باشد؛ چون در این صورت، هم در ابتدای راه مشکلات عظیمی در ذهن پدید می‌آورد و انسان از قدم گذاشتن در این راه نگران می‌شود و به معانی نیز کمتر توجه می‌شود.
در این زمینه در کلاسهای حفظ قرآن مثالی جهت تجسم این نکته می‌آورم به این صورت:
فرض می‌کنیم به عده‌ای انسان بگویند اگر شما از محل سکونت خود حرکت کنید و اگر تا فلان ساعت به فلان شهر برسید؛ مثلاً پنجاه سکه طلا جایزه به شما داده خواهد شد. در این صورت عده‌ای از رفتن در این مسیر نگران خواهند شد. چون احتمال دارد در ساعت معین به مقصد نرسند و هیچ جایزه‌ای هم دریافت نکنند؛ اما اگر به آنها گفته شود که اگر از منطقه سکونت خود به طرف شهر مورد نظر حرکت کنند و هر پنج کیلومتر که پیش بروند یک سکه طلا دریافت خواهند کرد و اگر به شهر مورد نظر رسیدند، آنجا هم تعدادی سکه طلا به عنوان جایزه دریافت خواهند کرد. در این صورت انسانها بدون هیچ نگرانی و با اشتیاق و قدرت قلبی این سفر را شروع می‌کنند و هر مقدار که پیش رفتند، یک سکه طلا دریافت می‌کنند، بر فرض هم به شهر مورد نظر نرسند، ناراحت نیستند؛ چون هر یک از نقاط تعیین شده در جاده یک مقصد است.
کسی که حفظ قرآن را شروع می‌کند در این دیدگاه هر روز در مقصدی قرار دارد و با حفظ یک یا دو یا چند آیه، تعدادی از جواهرات بهشتی را دریافت می‌کند و از آنها بهره‌مند می‌شود و اگر هم به آن مقصد بسیار متعالی رسید، بهره‌مندی او بیشتر خواهد شد.
تبلیغات
