رحمت فراگیر

قرآن کریم سفره ای است که خداوند برای تمامی انسانها گسترانده تا پای آن بنشینند و بقدر درک، فهم، تلاش و خلوص نیت خویش از آن بهره برند. در این سلسله مقالات بر آنیم تا طی چند شماره انواع بهره‌مندی و بهره‌جویی از قرآن کریم را به صورت مختصر و در عین حال روان و آسان بیان کنیم. در این شماره از «نگاه کردن و گوش دادن به قرآن کریم» سخن می‌گوییم.
«بشارت»
1ـ نگاه به قرآن کریم:
این اولین مرتبه آشنایی با کتاب خداست و‌نازل ترین مرتبه استفاده از ایات الهی است.
قرآن نور است « و انز لنا الیکم نوراً مبینا».( سوره نساء ایه 174)، و پیامبر اکرم فرموده است: «نگاه به قرآن عبادت است».1
حتی در مورد افرادی که قرآن را از حفظ دارند، سفارش شده که با نگاه به مصحف بخوانند.2
این مرحله از بهره جویی از قرآن ،شامل افراد با سواد و بی سواد می‌شود و راهی است برای افرادی که هنوز نمی‌توانند قرآن را قرائت کنند. در حقیقت هر عضو بدن انسان بهره‌ای و سهمی از قران کریم دارد و سهم چشم و بهره آن همین نگاه کردن به ایات الهی است.
2ـ شنیدن قران مجید:
دومین مرتبه استفاده ا ز کلام الهی این است که در هنگام تلاوت، گوش جان بدان بسپاریم و با دقت تمام بشنویم.
که خداوند در این باره فرموده است:«و اذا قُرئ الْقرآن فاستمعوا له و أنصتوا لعلّکم ترحمون»؛ (هنگامی که قرآن خوانده می شود گوش فرا دهید و خاموش باشید، شاید مشمول رحمت خدا شوید). ( سوره اعراف ایه 204)
کلمه «استماع» به معنای شنیدن با میل (اصغاء) است.بر خلاف کلمه «سماع» که فقط شنیدن یا به گوش خوردن است.3 کلمه «أنصتوا» از مصدر انصات به معنای سکوت توأم با گوش دادن است. پس در این ایه شریفه، دو وظیفه برای ما مشخص شده است:
الف: سکوت در هنگام تلاوت ایات خدا.
ب: شنیدن با میل از روی دقت، یعنی به معنا و مفهوم کلام توجه کردن .
از امام سجاد(ع) نقل شده که فرموده‌اند:« هر کس حرفی از کتاب خدا را بشنود بدون اینکه خود قرائت کند، خداوند برایش حسنه‌ای می نویسد و یکی از گناهان او را محو می‌کند و مقام او را یک درجه بالا می‌برد».4
تذکر: این مرتبه از بهره برداری ازقرآن شامل همه افراد اجتماع می‌شود و حتی کسانی که قادر به خواندن قرآن نیستندنیز می‌توانند با شنیدن ایات حق دل را صفا دهند.
1. بحار الانوار، ج89، ص199، علامه مجلسی، المکتبة الاسلامیة، تهران، 1365ش.
2. ر.ک: اصول کافی ج2،ص449، کلینی (ره)، المکتبةالاسلامیة، تهران، 1388ق.
3. «استماع» ازباب افتعال است و نوعی زحمت را می‌رساند ،یعنی شنیدن با زحمت. ( مثل :تفاوت کسب و اکتساب).
4. «من استمع حرفاً من کتاب اللّه عزّوجل من غیر قرائة کتب اللّه له حسنة و محا عنه سیئة و رفع له درجة». اصول کافی، ج2ص448.