یکی از نمودهای گذشته علمی غنی و پربار مسلمانان در هند، مراکز و نهادهای علمی مانند کتابخانه هاست که نشانگر حیات علمی یک کشور هستند. در تاریخ مسلمانان هند با کتابخانه های معتبری مانند نواب روهیله، ممتاز العلما، ناصریه، مدرسه الواعظین، راجه محمودآباد و رضا آشنا می شویم که کتب بسیار نفیس و ذی قیمتی را در خود جا داده بودند. از مهم ترین عوامل رونق کتابخانه های مسلمانان در هندوستان حکومت های مسلمان بودند. حاکمان مسلمان علاوه بر این که خود اهل علم بودند, عالمان و هنرمندان را نیز گرامی می-داشتند که آثار آن در مهاجرت علما به هند و تاسیس مراکز علمی مانند انواع کتابخانه ها مشاهده می شود. ولی این رونق با پایان حکومت های مسلمان در هند و سیطره استعمار انگلیس به پایان رسید و استعمارگران نه تنها سرمایه های اقتصادی و سیاسی هندوستان را به غارت بردند بلکه سرمایه های علمی و فرهنگی آن را نیز به کتابخانه ها و موزه های اروپا بردند. در این بین فقط تلاش های فردی علمای دلسوز بود که بخشی از این سرمایه را حفظ کرد و مانع از تاراج کل این سرمایه شد.
