دین و دین باوری از مقوله های مهم زندگی بشری است. همه جوامع به نوعی از باورهای دینی اعتقاد دارند. باورهای دینی در سیر تکاملی خود به شیوه های مختلفی ظهور کرده اند. ایرانیان قبل از آیین زرتشت به میترائیسم اعتقاد داشتند. این آیین در زمره ی آیین های رمزی قرار می گیرد. میترائیسم- پرستش مهر- آیین پرستش عناصر طبیعی است. میترائیسم به دلایل سیاسی (حمایت امپراطور) و دلایل عقیدتی و اجتماعی (پاکیزگی معنوی و وفاداری به عدالت) نفوذ عمده ای در مناطق مختلف جهان یافت. این آیین در اروپای مسیحی نیز نفوذ زیادی یافت تا جایی که هنوز هم نشانه ها و عناصری از میترائیسم را می توان در آیین مسسیحیت یافت. در اوستا «مهر» به عنوان تجسمی از انسان توصیف شده است. میترائیسم هم مانند سایر آیین های دارای آموزه های عملی و آداب و مناسک عبادی خاص خود است. این آیین در مناطق کردنشین (آذربایجان غربی) نیز پیروانی داشته است. نگارنده آثار میترائیسم را در دخمه ی سنگی نناس (روستایی از توابع ارومیه) مورد بررسی و تطابق علمی قرار داده است. دخمه ی سنگی نناس نمونه کاملی از مهرابه های دینی مهری دینان است. گورهای خمره ای بین شاوله و پسوه (از توابع نقده) نمونه ای دیگر از آثار میترائیستی منطقه است. همچنین نشانه های میترائیسم را می توان بر حکاکی های روی کاسه ی طلایی حسنلو مشاهده کرد.
