شهر جدید مهاجران

به دنبال پیدایش مسائل اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی و افت کیفیت زندگی در کلان شهر ها، به دلیل تراکم بیش از حد جمعیت و فعالیت، و از سوی دیگر به منظور ایجاد توازن در پراکندگی و توزیع جمعیت کشور و با هدف تمرکز زدایی از مادر شهر-ها و شهر های بزرگ، سیاست و راهبرد ایجاد شهرهای جدید انتخاب شد. به منظور دستیابی به این اهداف، پیش بینی هایی برای شهرهای جدید در دوره های زمانی مختلف و عمدتاً در زمینه جذب جمعیت و اشتغال به عمل آمد. امروزه با گذشت بیش از دو دهه از آغاز این سیاست و سپری شدن دوره های پیش بینی، فرصت مناسبی است تا عملکرد این شهر ها مورد ارزیابی قرار گیرد. از این رو مقاله حاضر با رویکرد توصیفی و تحلیلی، سعی دارد تا عملکرد جمعیت پذیری شهر جدید مهاجران مورد ارزیابی قرار دهد. در پژوهش حاضر به منظور گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز از مطالعات کتابخانه ای و میدانی به ویژه پرسشنامه استفاده شده است. وداده های جمع آوری شده به صورت کیفی و کمی مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج بررسی مدارک و اسناد موجود حاکی از آن است که جمعیت شهر جدید مهاجران در سال 1385 برابر 11109 نفر بوده که نسبت به جمعیت پیش بینی شده در همان سال، میزان تحقق پذیری 8.54 درصد و در پایان سال 1388 میزان تحقق پذیری جعیت پیش بینی سال 1385 ، 30/12 درصد بوده که بیانگر عملکرد ضعیف این شهر در جذب جمعیت پیش بینی شده است. اما در مقایسه با دیگر نوشهرهای کشور از شهرهای نسبتاً موفق در این زمینه محسوب می شود. ارزیابی پیشنهادات طرح های فرادست نیز نشان داد که در شهر جدید مهاجران به غیر از ایجاد فضایی برای سکونت کارکنان صنایع نفت و همچنین تأمین فضایی برای زیست صنایع جانبی، اهداف دیگر چندان محقق نشده اند. تحلیل داده های پرسش نامه ای نیز بیانگر آن است که وجود برخی کمبودها از جمله عدم ارائه خدمات شهری مطلوب وکافی، دسترسی ضعیف به انواع کاربری ها و مشکلات حمل و نقل برون شهری، گرانی هزینه اجاره و خرید مسکن و... مواردی بودن که پاسخگویان از آن به عنوان مشکلات زندگی در مهاجران یاد کرده اند. البته ناگفته نماند که اقداماتی چون احداث قطار برون شهری اراک - مهاجران، اجرای طرح مسکن مهر و احداث مجتمع های اداری – تجاری و خدماتی - رفاهی از سوی شرکت عمران شهر جدید مهاجران در دست مطالعه و اجراست که می تواند در افزایش رضایتمندی ساکنین و بهبود روند جمعیت پذیری شهر در آینده موثر باشد.

عمده ترین هدف ایجاد شهرهای جدید ایران، تمرکز زدایی از شهرهای بزرگ است که دارای سرریز جمعیتی هستند. به منظور تحقق این هدف ایجاد شهرهای جدید باکیفیت زندگی بالا یکی از ایده های غالب نزد متخصصان شهرسازی و برنامه ریزان شهری است. چرا که شهرهای جدید از امکانات و عوامل رشد مساوی برخوردار نبوده اند و همین امر سبب به وجود آمدن تفاوت های آشکاری در کیفیت زندگی آن ها و مادر شهرها شده است. هدف تحقیق حاضر سنجش رضایتمندی از کیفیت زندگی شهر جدید مهاجران از دیدگاه ساکنین می باشد. روش پژوهش به صورت توصیفی– تحلیلی و پیمایشی می باشد. جامعه آماری در این پژوهش ساکنان شهر جدید مهاجران می باشند که با استفاده از فرمول کوکران 317 نفر نمونه انتخاب و پرسش نامه بین آن ها توزیع شده است. شاخص های تحقیق با نگاه ذهنی به ابعاد کیفیت زندگی، در 8 بعد اجتماعی، امنیت، اقتصادی، کالبدی، زیست محیطی، دسترسی به امکانات، زیباشناسی و بعد مدیریتی طبقه بندی و در نرم افزار SPSS با استفاده از آزمون T تک نمونه ای، و کندال تحلیل شده است. همچنین در تکمیل تحلیل ها از روش آنتروپی شانون برای وزن دهی شاخص های مورد بررسی و از مدل VIKOR جهت رتبه بندی محلات شهر جدید مهاجران بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که شهروندان از اکثر شاخص های مربوط به کیفیت زندگی در شهر جدید مهاجران رضایت ندارند و فقط شاخص های زیباشناسی، زیست محیطی و اجتماعی را مطلوب ارزیابی کرده اند. بالاترین سطح رضایتمندی ساکنان به بعد زیست محیطی و پایین ترین سطح رضایتمندی به بعد مدیریتی تعلق دارد. نتایج به دست آمده از مدل VIKOR گویای این حقیقت می باشد که محلات فرهنگیان 1 و فرهنگیان 2 بالاترین سطح کیفیت زندگی و محلات شهید صدر و فضیلت پایین ترین سطح کیفیت زندگی را دارا هستند.