الهیات گنوسی

مقاله پیشِ رو تلاش می کند تا با ارائه خوانشی امروزین از «لویاتان» توماس هابز از منظر شمایل مندرج در دیباچه کتاب یادشده، قرائتی جدید از اندیشه سیاسی وی ارائه دهد. هابز با سکولارسازی الهیات گنوسی تلاش نمود تا دولت را از پروبلماتیک ذات گرایی که مشکل همه نظریه های سنتی و پیشامدرن دولت بود برهاند و برای نخستین بار از ایده دولت به مثابه یک «نهاد» رونمایی کرد. نهاد دولت در نظریه هابز که ملهم از الهیات گنوسی است، همچون نهادی «بازدارنده» عمل می کند که در برابر شرهایی که می تواند اجتماع انسان را از بین ببرد، مقاومت می کند. در واقع هابز برای نخستین بار ایده بازدارندگی را با سکولارسازی الهیات گنوسی مطرح کرد. این مقاله با استمداد از هرمنوتیک روش شناختی «اسکینر»، شمایل مندرج در دیباچه لویاتان را همچون یک «متن» مورد خوانش قرار می دهد؛ متنی که از یکسو، معنای آن ریشه در نیت و اغراض مؤلف دارد و از سوی دیگر در یک گفت وگوی انتقادی دائمی با زمینه اجتماعی- سیاسی زمانه زندگی مؤلف به سر می برد و همچنین محل رقابت ایدئولوژی های متفاوت است. این مقاله با تأکید بر ایستار «کارل اشمیت» مبنی بر اینکه مدرنیته سیاسی همانا شکل سکولارشده مفاهیم الهیات مسیحی است، نشان می دهد که مدرنیته سیاسی، شکل سکولارشده الهیات مسیحی نمی تواند باشد؛ بلکه هابز به عنوان بنیان گذار مدرنیته سیاسی، با استمداد از الهیات گنوسی و سکولارسازی آن توانست خوانشی مدرن از دولت ارائه دهد.