قاضی زاده لی ها

طریقت مولویه منسوب به مولانا جلال الدّین محمد بلخی در جامعه و دولت عثمانی جایگاه والایی داشت. در سده یازدهم هجری جنبش قاضی زاده لی ها در استانبول تحت تأثیر اندیشه های تصوف ستیزانه با هدف مبارزه با بدعت و اصلاح دینی ظهور کرد. قاضی زاده لی ها با نفوذ در دولت عثمانی، رفتارهای خصمانه ای بر ضد صوفیان و به ویژه مولویان در پیش گرفتند. آن ها بر این باور بودند که اسلام صوفیانه دور از اسلام راستین است و مولویان در اسلام با اعمالی همچون سماع و رقص دچار بدعت و کفر شده اند و عمده مشکلات دولت عثمانی نیز ناشی از این بدعت ها است؛ در چنین شرایطی بود که مولویان برای مقابله با این اندیشه افراطی و به ناگزیر، به دفاع از میراث فرهنگی مولانا پرداختند. پژوهش حاضر با اتکا بر شیوه مطالعه تاریخیِ تحلیلی، به بررسی چگونگی مواجهه مولویان با اندیشه های جزم اندیشانه قاضی زاده لی ها در سده یازدهم هجری می پردازد. یافته های این پژوهش نشان می دهد قاضی زاده لی ها با نفوذ در دولت عثمانی و بیشتر در استانبول کوشیدند تا میراث معنوی و فرهنگی مولانا در جامعه عثمانی را تضعیف کنند. در مواجهه با چنین شرایطی مولویان به ویژه اسماعیل رسوخی آنقروی پوست نشین مولوی خانه غلطه در این زمان، درصدد برآمدند با فعالیت های علمی و فرهنگی همه جانبه، از اندیشه ها، آداب و ارکان طریقت مولویه دفاع کنند؛ در نتیجه این فعالیت ها و البته با جلب حمایت دولت عثمانی از سوی مولویان، میراث فرهنگی مولانا در مسیر احیاء مجدد قرار گرفت و به مانند سده های پیشین و با محبوبیت افزون تری به حیات خود در جامعه عثمانی ادامه داد.