پیشرفت و جهش علمی

پیشرفت و جهش علمی هر دانشگاهی بهعنوان یک سیستم پیچیده نیازمند فهم تنوع موجود در آن، برای ایجاد فضایی مساعد به زایش خلاقیتهای فردی و گروهی است. هرچند این تنوع، بستری ضروری برای توسعهی علمی-فرهنگی دانشگاه میباشد ولی درعینحال سبب پیچیدگی فزاینده سیستم دانشگاهی میشود. چه موانعی سر راه فهم این تنوع و پیچیدگی ناشی از آن میشود؟ باوجود اینکه فهم تنوع موجود در سیستمهای دانشگاهی این امکان را فراهم میسازد که زمینه برای پیشرفت و جهش علمی در دانشگاهها مساعد شود؛ ولی «کنترل» پیچیدگی از طریق رویکردهای مدیریتی کاهنده به دور از تأمل در کلیت سیستمهای دانشگاهی مانع بزرگی برای چنین فضایی میشود و سبب بیتوجهی به فرصتهایی میشود که برای تعالی عملکرد آنها مهم هستند. این فرصتها کدماند؟ در این مقاله که به شیوهی تأمل پذیرانه با سنتز از پژوهشها و نظرات در خصوص وضعیت آموزش عالی کشور همراه با بهرهگیری از تجارب و مطالعات نویسنده در بیش از سه ده آموزش، پژوهش و مشاهده در دانشگاههای دولتی ایران و برخی از کشورهای جهان نگارش شده است، با بررسی موانع پیشرفت و توسعه علمی و فرهنگی آموزش عالی کشور بر ضرورت توجه و فهم اهمیت تخیلات و تصورات دانشجویان، بهعنوان یک فرصت مهم و میدان دادن به «بازی» آنها در تعاملات دانشجویان و دیگر کنشگران دانشگاهها در موقعیتهای پیچیده آموزشی و پژوهشی تأکید شده است؛ این فهم و توضیح برخاسته از آن، یکی از مسیرهای تعالی سیستمهای دانشگاهی میباشد همانطور که پارادایمی که مانع چنین فهمی میشود سدی در برابر پیشرفتهای و انگیزههای علمی بهویژه دانشجویان میگردد.