مؤلفه های سیاستی علم

هدف: سیاست علم به عنوان یکی از عرصه های سیاستگذاری عمومی، نیازمند یک مبنای نظری است که در آن ماهیت و رسالت علم، کارکردها و مسائل بنیادین آن، صورت بندی شده اند. واکاوی این مبنای نظری در اندیشه اسلامی و به طور خاص تر در اندیشه شهید مطهری، کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. از سوی دیگر، تاکنون دیدگاه شهید مطهری در خصوص علم به صورت منسجم، صورت بندی نشده است. روش: در این پژوهش، مسائل سیاستی علم در آثار شهید مطهری با روش تحلیل مضمون و رویکرد قیاسی استقرایی، کاوش شده است. یافته ها: باور به کاشفیت علم از واقع در علوم یقینی و ارزش نظری داشتن این علوم، اعتقاد به فایده عملی علوم تجربی و اعتباری و ارزش عملی داشتن آنها(ماهیت علم)، تعیین «قدرت، عزّت و استقلال» به عنوان(غایت علم)، توجه به استقلال عالمان از طبقه قدرت و حفظ حرّیت آنان(سیاست علم)، باور راسخ به شرافت علم و پرهیز از واگذاری کامل آن به مناسبات بازار و کالایی شدن علم(اقتصاد علم)، مذموم دانستن نگاه کسب وکاری به علم، تلاش برای آزادماندن آن و استعمال آن در راه خیر(اخلاق علم) و در نهایت، بی مکان دانستن علم(ارتباطات علم)، از مؤلفه های سیاستی علم در صورت بندی علم از منظر شهید مطهری است. نتیجه گیری: اندیشه اسلامی، نگاهی اصیل به علم دارد و نگاه صرفاً ابزاری به علم را کنار می گذارد. به همین سبب، سیاست علم در این اندیشه، در مناسبات مختلف اقتصادی، سیاسی، ارتباطی و اجتماعی به گونه ای است که ضمن حفظ ارزش والای آن، بتوان بیشترین بهره و استفاده از آن را در راستای تحقق منافع جامعه اسلامی، بُرد.