تغییرات طرح واره ای

یکی از نکات حائز اهمیت در دانش زبان شناسیِ شناختی، توجه به طرح واره های تصویری و استخراج تغییراتِ احتمالیِ طرح واره ای در آن هاست؛ چه نخستین پیامدِ تغییر یک طرح واره به دیگری، تولید مضامینِ متمایز خواهد بود. نظر به وجود بدفهمی های گاه بسیار ظریف در تعامل انسان با متن گفتاری و نوشتاری و با توجه به برخورداری دانش زبان شناسیِ شناختی از ابزاری مناسب جهت تحلیلِ راه هایی که در آن ها انسان، زبان را در برهم کنش های روزمره به کارمی برد، جستار حاضر کوشیده است با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسیِ طرح واره حجمی حرف«فی» و تغییراتِ احتمالی آن در خطبه های نهج البلاغه بپردازد و نشان دهد که عبارت های زبان، با استفاده از فرآیندهای تعبیری چون کانون توجه، دیدگاه و غیره، شیوه خاصی از ادراکِ صحنه جاری زندگی روزمره را رمزگذاری می کنند. بررسی داده ها نشان داد که معنای پیش نمونه ای«فی» کارکردِ محبوس بودن را داراست که چندین پیامد همچون واقع بودن و محدودشدنِ حرکاتِ هستیِ محبوس را دربرمی گیرد. همچنین حوزه های انتزاعی تری چون زمان، شبهه و شهوت، عهد و پیمان، و شریعت با این طرح واره رمزگذاری شده اند که خود بیش از پیش ادعای جهانی بودن طرح واره ها را تقویت و تأیید می کند. افزون بر این مشخص گردید که طرح واره حجمی حرف«فی» ضمن تغییراتِ طرح واره ای، غیر از معنایِ پایه ظرفیت، بر معانی رویه، تکیه گاه و حلقه نیز اشتمال دارد.