طنز نمایشی

بخشی از نوآوری های موجود در اشعار حافظ در ظاهر همان ویژگی هایی است که در اشعار برخی از شاعران دیگر نیز وجود دارد، اما چون حافظ این خصوصیات را با غلظت و قاطعیت، قوت و غنا و حجمی متراکم و مختصر به کار می گیرد، جلوه و جلال آن ها در اشعار او از درخشش بیش تری برخوردار است. بر این اساس است که می توان گفت ادبی ترین ابیات شعری و پرمعناترین گزاره های زبانی و نیز هنرمندانه ترین طنزهای ادبی و موقعیتی و زبانی و حتی نمایشی را باید در دیوان حافظ جستجو کرد. حساسیت حافظ به رفتار شخصیت های سیاسی و فرهنگی، او را مجذوب طنزهای موقعیتی کرده است. جاذبه های این علاقه باعث شده است که پاره ای از طنزهای ادبی نیز به دلیل کارکرد دوگانه ادبی – موقعیتی به وسیله او به کار گرفته شوند. برخی از انواع طنزهای ادبی که گاه جنبه هایی از طنز موقعیتی نیز در آن ها وجود دارد عبارت اند از: تمثیل ها و تشبیهات، استعاره ها و نمادها، توصیف ها و صفت ها، اغراق و مبالغه و حتی پاره ای از ایهام های تناسب.