رسم الخط عربی

تنی چند از قرآن پژوهان، به ویژه در عصر حاضر به پژوهش آماری در قرآن کریم پرداخته اند و هدف آن ها عمدتاً اثبات اعجاز قرآن کریم از راه تحلیل های عددی و آماری است. اما یکی از دغدغه های قرآن پژوهان همواره این است که تا چه اندازه می توان به نتایج این پژوهش ها اعتماد کرد و بدان استناد جست؟ در پی سنجش درستی نتایج چنین بررسی هایی، به بررسی اجمالی رسم الخط عربی عموماً و رسم المصحف خصوصاً پرداخته ایم. نتیجه بررسی ها در این زمینه نشان می دهد که پژوهشگران عددی و آماری به سبب ناآشنایی با مسئله خط و کتابت و تاریخ نگارش مصاحف، خط مصاحف متداول را حقیقتی ثابت و تغییرناپذیر تلقی کرده اند، درحالی که در نوشتن بسیاری از کلمات و حروف در عربی و به ویژه در مصاحف، دستوری یکسان و مورد اتفاق همگان در اختیار نداریم، چندان که با نوشتن یک حرف یا یک کلمه یا یک جمله به دو یا چند شکل، از تحلیل های آماری نتایج متفاوتی حاصل می شود. این بررسی ها به روشنی نشان می دهد که نتایج بسیاری از این پژوهش ها -البته نه همه آن ها- اطمینان بخش نیست و به درنگ و تأمل بیشتر نیاز دارد.