علی بن ابراهیم جَوانی

علی بن ابراهیم علوی جَوّانی (متوفی اوائل قرن چهارم) از مورخان شیعی و صاحب کتاب های اخبار صاحب فخ و یحیی بن عبدالله است. وی در آثار خود تلاش کرده تا به قیام شخصیت های برجسته علوی و زیدی بپردازد. این کتاب ها از بین رفته است، اما بخش هایی از آن از طریق کتاب مقاتل الطالبیین حفظ شده و به دیگر متون تاریخی راه یافته است. ابهاماتی که درباره شخصیت، حیات علمی، شیوه تاریخ نگاری و منابع مورد استناد جَوّانی و اهداف او از نگارش این آثار وجود داشت، تحقیقی منسجم در این زمینه را گریزناپذیر ساخت. نتیجه پژوهش نشان می دهد که جَوّانی از مورخان و صحابه نگاران شیعه بوده است و مهم ترین انگیزه وی در نگارش مقتل خاندان ابی طالب به ویژه اخبار تاریخی صاحب فخ و یحیی بن عبدالله، افزون بر معرفی چهره معنوی، سیاسی، اجتماعی آنان در شرایط سیاسی و اجتماعی عصر خویش، معرفی فساد حاکمیت و تأکید مجدد بر مبارزه با ظلم تا رسیدن به شهادت از یک سو و از سوی دیگر تحریک زیدیه و علویانی بود که اندیشه قیام مسلحانه داشتند.