نظریه سه سطحی ایدئولوژی سیاسی

فعالیت تبشیری مسیحیت در تاریخ ایران دارای فرازوفرود بسیاری بوده است. تغییر از تبشیر سنتی به تبشیر سازمانی تحول بزرگی بود که بیشتر در دوران قاجار خود را نمایان کرد. توجه به این دگرگونی ها از آن حیث مهم است که هیئت های تبشیری به جهت وابستگی به دولت های متبوع خود، دارای رویکرد سیاسی بودند و به این ترتیب به دلایل دینی و سیاسی با ایدئولوژی سیاسی حکومت ها مواجهه داشته اند. سؤال اصلی مقاله عبارت است از: تأثیرهای ایدئولوژی سیاسی در دوره قاجار بر جریان تبشیر مسیحی کدامند؟ برای تحلیل از روش «نظریه مبنا» (نظریه تحلیل سه سطحی ایدئولوژی سیاسی) استفاده شده است. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که جریان تبشیر طی دوران حکومت قاجار به تناسب بحران های سیاسی رویکردهای مختلفی را اتخاذ کرده است. این جریان به دلیل مغایرت در محتوا و غیریت سازی زیاد ایدئولوژی سیاسی حکومت قاجار با جریان تبشیر، در دوره هایی به صورت عموما غیرآَشکار و اما در دوره هایی به دلیل غلبه وابستگی مالی و سیاسی به دول غربی و عدم ثبات و قدرت حاکمیت، به صورت آشکار فعالیت داشته است.