تزاحم امتثالی

بسیار اتفاق می افتد که مکلف در زندگی روزمره خود دچار تزاحم امتثالی می شود. این چالش وقتی عمیق تر می شود که تزاحم امتثالی در ورطه تعارض گرفتار شود. در این هنگام است که اندیشمندان اصولی در صدد بر می آیند، چالش پیش رو را با ارائه راهکارهایی مرتفع سازند تا مکلف را از حیرت در تکلیف برهانند. این نوشته سعی دارد نظام اندیشه اصولی شهید صدر را در پاسخ به بازگشت مسئله تزاحم امتثالی به تعارض، مورد بررسی و واکاوی قرار دهد. تمرکز نوشته حاضر علاوه بر پاسخ نهایی شهید به مسئله اصلی، بر روی نظم منطقی و مرحله وار شهید از مواجهه با مسئله و سیر طی شده ایشان تا حل مسئله نیز می باشد. تحلیل آثار شهید صدر با رویکرد مسئله فوق به خوبی مشخص می کند که چهار مبنا در حل مسئله پیش رو دخیل است. در ابتدا مبانی انحلال شخصی در جعل و مراحل حکم شهید که جزء مبانی عام ایشان است، تزاحم امتثالی را به وادی تعارض می کشاند. اما در ادامه، دو مبنای امکان ترتب و قدرت بالمعنی الأعم(تحقق ترتب)، مبحث تزاحم امتثالی را از دامان تعارض خارج می کند. نتیجتاً تزاحم امتثالی از مبحث تعارض جدا می شود و صرفاً مشکلی در ناحیه امتثال مکلف باقی می ماند.