سال نزول آیات

برخی از مفسران و دانشمندان علوم قرآنی بر این باورند که تفسیر قرآن بر اساس ترتیب نزول سوره ها، بهترین روش برای فهم قرآن و دست یابی به اهداف متعالی آن می باشد. یکی از این افراد، مهدی بازرگان است که در کتاب« پا به پای وحی» سوره های قرآن را با ترتیب نزول خاصی تفسیر نموده است. وی با ارایه معیاری به نام « طول متوسط آیات» که منظور از آن خارج قسمت تعداد کلمات سوره بر تعداد آیات همان سوره می باشد، و توضیح و تفصیل آن در قالب جداول و منحنی هایی در کتاب «سیر تحول قرآن» روش پیشنهادی خود را مطرح نموده است. بازرگان ادعا می کند که طول متوسط آیات در سال های نخست بعثت اندک بوده و در سال های بعد تدریجا افزایش یافته است؛ و در سال های آخرت هجرت به اوج خود رسیده است. دراین مقاله نشان داده ام که مولف «سیر تحول قرآن» با تکلف بسیار سعی کرده است که پیش فرض خود را مبنی بر این که با گذشت زمان «طول متوسط آیات نازل شده به تدریج افزایش می یابد » را به اثبات برساند. برای این مقصود گاه در شماره گذاری آیات مناقشه کرده است. برای مثال سوره « نصر» را یک آیه به حساب آورده است و یا پنج آیه نخست سوره «علق» را ده آیه فرض نموده است. در بخش دوم با ذکر هشت اشکال، نشان داده ام که بخشی از سال های نزول مندرج در کتاب «سیر تحول قرآن» با مضامین آیات و شواهد قطعی تاریخی و روایی ناسازگار است.