توانمندسازی پژوهشی

امروزه در سرتاسر جهان بر اهمیت پژوهش برای توسعه آموزش و تلاش برای ایجاد و گسترش توانمندسازی پژوهشی در دانش آموزان ، تمرکز می کنند و نقش پژوهش را به عنوان یک فعالیت اصلی برای ترویج آموزش و یادگیری یا فرایند تدریس تحقیقاتی، از جمله توسعه شایستگی تحصیلی در مدرسه، تطبیق می دهند. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر توانمندسازی پژوهشی دانش آموزان است. حوزه پژوهش، در برگیرنده صاحب نظران دارای تألیفات و سوابق پژوهشی مرتبط با حوزه توانمندسازی پژوهشی بود. برای تعیین حجم نمونه، از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. ابزار اصلی پژوهش مصاحبه های نیمه ساختاریافته بود، پس از 20 مصاحبه، داده ها به اشباع نظری رسید. داده های استخراج شده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته با استفاده از روش کدگذاری باز، کدگذاری محوری و استخراج مضمون های اصلی و فرعی مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که عوامل شخصیتی، عوامل ذاتی، اجتماعی و مهارت های اکتسابی (فراشناختی، تفکر انتقادی و فناوری اطلاعات) از جمله عواملی هستند که در توانمندسازی پژوهشی دانش آموزان موثر هستند. شناسایی تنگناهای موجود در سیستم آموزشی از گام های مهم پیشرفت در توانمندسازی پژوهشی است. وجود امکانات و فرصتهای آموزشی و پژوهشی می تواند شرایط لازم را برای افزایش توانمندسازی پژوهشی تسهیل کند. به این ترتیب که وجود ظرفیتها و امکانات مناسب آموزشی و پژوهشی به واسطه امکان تفکر خلاق و انگیزه، توانمند سازی پژوهشی را ارتقا می دهد.

هدف: هدف پژوهش حاضر ارائه مدلی برای توانمندسازی پژوهشی دانش آموزان متوسطه استان هرمزگان است. این پژوهش در گروه پژوهش آمیخته از نوع طرح اکتشافی متوالی طبقه بندی می شود. روش شناسی: روش پژوهش در بخش کیفی، تحلیل محتوا است. مشارکت کنندگان بالقوه در بخش کیفی، در برگیرنده صاحب نظران دارای تألیفات و سوابق پژوهشی مرتبط با حوزه توانمندسازی پژوهشی بود. روش پژوهش در بخش کمی روش توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری در بخش کمی، شامل تمامی دانش آموزان دوره متوسطه استان هرمزگان در سال تحصیلی 1400- 1399 که تعداد آنها برابر با 126274 نفر بوده است. برای تعیین مشارکت کنندگان، در بخش کیفی از روش نمونه گیری هدفمند مبتنی بر معیار استفاده شد که پس از 20 مصاحبه، داده ها به اشباع نظری رسید. برای تعیین حجم نمونه در بخش کمی با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای  بر اساس جدول مورگان از بین دانش آموزان متوسطه اول 265 و دانش آموزان متوسطه دوم 119 نفر انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه های نیمه ساختاریافته بود. اعتبار داده ها با استفاده از تکنیک های اعتبارپذیری و انتقال پذیری از طریق خودبازبینی پژوهش گران و هم سوسازی داده ها و اعتمادپذیری  با هدایت دقیق جریان جمع آوری اطلاعات و هم سوسازی پژوهش گران تعیین شد. همچنین برای اطمینان بیشتر از روش توافق بین دو کدگذار و ضریب کاپا استفاده شده است. در بخش کمی، ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته ای  33 گویه های بسته پاسخ بود. برای سنجش روایی این پرسشنامه با استفاده از روش تحلیل گویه، ضریب همبستگی بین گویه ها با نمره کل پرسشنامه مربوطه محاسبه شد. یافته ها: در این پژوهش 5 مضمون اصلی شناسایی شد :که عبارتند از روحیه پژوهش گری، عوامل بازدارنده، راه کارهای ارتقاءبخش، تسهیل گران توانمندسازی پژوهش و عوامل مؤثر توانمندسازی پژوهشی. نتیجه گیری و پیشنهادات: وجود امکانات و فرصتهای آموزشی و پژوهشی می تواند شرایط لازم را برای افزایش توانمندسازی پژوهشی تسهیل کند. به این ترتیب که وجود ظرفیتها و امکانات مناسب آموزشی و پژوهشی به واسطه امکان تفکر خلاق و انگیزه، توانمند سازی پژوهشی را ارتقا می دهد. نوآوری و اصالت: شناسایی عوامل بازدارنده، راه های ارتقا بخش، عوامل موثر و  عوامل تسهیل گر و ارایه مدلی برای توانمندسازی پژوهشی