سنت زندگی

امام خمینی (ره) راهبری انقلاب اسلامی 1357 را به عهده داشت. او در بافت گفتمانیِ مواجهه تاریخی متجددین و متدینین با «سنت» با فراتر رفتن از جهت گیری های «نفی سنت» و «بازگشت به سنت» از یک سو و «تکرار سنت» از سوی دیگر، جهت گیری «احیای سنت» را پایه ریزی و تقویت کرد. وی همچنین از دوگانه توسعه ای «سنت-تجدد» فراتر رفته و ضمن «نادیده انگاری مثبت» غرب، منطق نقد درونی سنت را مورد توجه قرار داده است. بر اساس یافته های پژوهش حاضر، امام خمینی (ره) به عنوان یک دیندار چه در مقام راهبری یک انقلاب سیاسی و اجتماعی بزرگ، و چه در مقام یک کنشگر معمولی زندگی روزمره، در بافتِ چندوجهی سنت عمل کرده است: نخست «سنت دینی» که خود به «سنت الهی- تکوینی (سنت الله)» و «سنت فقهی- تشریعی» تفکیک پذیر است، و دیگری «سنت زندگی» که به «سنت زندگی مسلمانان» (و تقسیم بندی های خردتر «سنت تاریخی صدر اسلام» و «سنت اجتماعی مسلمین») و «سنت زندگی غیرمسلمین» (و تقسیم بندی های خردتر «سنت های باستانی و ادیان پیش از اسلام» و «سنت مستکبرین») تقسیم پذیر است. چنین تنوعی در درک از سنت، ضمن اینکه تجدد را نه به عنوان امری مستقل بلکه به عنوان یکی از اشکال سنت زندگی لحاظ کرده و امام خمینی (ره) را از مشکلات بعدیِ درگیری نظری و عملی با تجدد مبرّا می کند، به وی اجازه می دهد بخش هایی از سنت را به طور نامتقارنی با اتکاء به سایر بخش های آن، مورد نقد و بازسازی قرار دهد.