کیفیت فضاهای عمومی شهری

هدف از این پژوهش سنجش کیفیت فضاهای عمومی از لحاظ کارکرد، دسترسی و ارتباطات، اجتماع پذیری، آسایش و کیفیت محیطی در رابطه خیابان های رودکی و آذربایجان در محله سلسبیل شمالی منطقه ۱۰ تهران است. یکی معیارهای ارزیابی شهرها و محیط های شهری کیفیت فضای عمومی شهری است. کیفیت این فضاها معیار سنجشی برای میزان مطلوبیت شهرها محسوب می شود. فضای عمومی ماهیتی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دارد و ارتقاء هرکدام، با بهبود شاخص های زیبایی شناسی و سلامت و احساس رضایت شهروندان همراه است. روش پژوهش اکتشافی-تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به صورت پیمایشی است. داده های این پژوهش با استفاده از پرسشنامه و به روش نمونه گیری تصادفی به دست آمده است. جامعه آماری شامل شهروندان محله سلسبیل شمالی بوده و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ۳۸۱ نفر است. متغیرهای پژوهش بر مبنای PPS مطلوبیت این مکان ها را در چهار کیفیت کلیدی دسترسی و ارتباطات، کاربری و فعالیت ها، اجتماع پذیری، آسایش و تصویر ذهنی می داند؛ و جهت ارزیابی کیفیت از آزمون t، پیوستگی معیارها از آزمون پیرسون و برای اولویت بندی از آزمون فریدمن استفاده شده است. یافته ها مشخص می سازد با توجه به اجتماع پذیری زیاد خیابان رودکی و آذربایجان، این دو خیابان با توجه به چهار کیفیت کلیدی از مطلوبیت پایینی برخوردار هستند. بنابراین برای ارتقای کیفیت فضاهای عمومی در محله ارتقاء دسترسی ها و پیوستگی و سازگاری کاربری ها با فعالیت ها و همچنین ارتقای پیاده مداری، خوانایی، کارایی و اختلاط کاربری ها در سرزندگی فضاهای عمومی محله مؤثر است.  

این پژوهش مربوط به ارزیابی مؤلفه های زیبایی محیط بر کیفیت فضا های عمومی در منطقه عظیمیه شهر کرج است. چهار مؤلفه کیفیت فضا های عمومی و چهارده مؤلفه زیبایی محیط برگزیده شده اند. در مرحله بعد ارتباط این دو دسته متغییر ها و وضعیت آن ها در سطح منطقه ارزیابی شده است. روش پژوهشْ توصیفی- پیمایشی است. چک لیستی از مؤلفه ها تنظیم شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و برای رتبه بندی محله ها از تکنیک رتبه بندی وایکور استفاده شده است. شاخص های تعیین شده کیفیت فضا های عمومی شهری با استفاده از شاخص KMO مقداری بالاتر از 0.7 و مؤلفه های زیباشناسی بصری شهر مقداری بالاتر از 0.8 را کسب کرده اند و مقدار پایایی گویه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0.702 بوده است. برای تحلیل رابطه مؤلفه ها کیفیت فضا های عمومی از آزمون همبستگی و برای تحلیل فرضیه مربوط به وجود تفاوت معنا دار بین مؤلفه ها، با توجه به طبیعی نبودن داده ها، از آزمون کروسکال والیس استفاده شد. در مرحله بعد با استفاده از تکنیک رتبه بندی ویکور، محله های سیزده گانه براساس متغیر های کیفیت فضا های عمومی و زیباشناسی بصری رتبه بندی شده اند. در محیط GIS لایه اطلاعاتی مربوط به شاخص ها تشکیل و نقشه های توزیع فضایی ترسیم شود. نتایج پژوهش نشان داد تفاوت معناداری بین مؤلفه های کیفیت فضا های عمومی و زیبایی محیط در سطح منطقه موردمطالعه وجود دارد. همچنین نتایج رتبه بندی نشان می دهد که در محله هایی که میزان مؤلفه های زیبایی در سطح پایینی قرار دارند (محله: تپه مرادآب، خیابان ایزدپناه، حسین آباد)، کیفیت محیطی کمتر در نتیجه وضعیت کیفیت منظر شهری و رفاه بصری کمتری دارند. در مقابل محله های خیابان مهران، خیابان اسبی و خیابان رسالت از منظر کیفیت محیط و زیبایی نمای شهری در وضعیتی خوبی قرار دارند.