ابن فناری

نظریه ی چندمعنایی در تفسیر قرآن به رویکردی تفسیری عرفانی نظر دارد که ریشه در تأویل پذیری قرآن داشته و مطابق با آن کلمات و تعابیر قرآنی حاوی معانی گوناگونی است و هر کدام از این معانی در جای خود معتبر است و نمی توان یکی را بر دیگری ترجیح داد. اما آیا پذیرش چندمعنایی خود مانعی در برابر تفسیر قرآن نیست؟ چگونه می توان میان اقوال متغایر مفسرین جمع کرد؟ آیا جمع میان این اقوال که ریشه در تکثرگرائی عرفانی دارد نتیجه ا ی تفسیری نیز به همراه خواهد داشت؟ تفسیر عین الاعیان نوشته شمس الدین محمد فناری که به تفسیر سوره حمد اختصاص دارد، نمونه و الگوی مناسبی است که کیفیت به کارگیری چندمعنایی در تفسیر قرآن و نیز نتایج آن را به روشنی نشان می دهد. فناری در تفسیر کلمات «الحمد»، «رب العالمین»، «یوم الدین» و نیز در بیان تفاوت دو صفت الهی «الرحمن» و «الرحیم»، اقوال گوناگون مفسران را نقل کرده تلاش می کند به معنایی گسترده از آیات دست یابد تا نشان دهد قرآن کریم دریایی بی کران از معانی است. کاربست چندمعنایی در تفسیر عین الاعیان گویای آن است که این رویکرد می تواند لایه هایی از معانی قرآن را بازگو کند که در رویکرد تک معنایی، مغفول می ماند.