مدل سه ساخت

گسترش شهرنشینی و تغییر در شیوه زندگی در قرن بیستم، شهروندان را با مشکلات زیادی روبه رو ساخته است. بر این اساس یافتن راهکارهای مناسب برای تحلیل مشکلات می تواند نقش مهمی در تداوم پویایی و توسعه شهر ایفا کند. منطقه ۷ شهر اصفهان به عنوان یکی از مناطق این کلانشهر با مشکلات جدی در ساختار فضایی و فعالیتی خود مواجه است که منجر به نارضایتی و مهاجرت ساکنین بومی شده است. بر این اساس شناسایی مشکلات ساختار فضایی و فعالیتی منطقه برپایه رهیافت مشکل یابی-مشکل گشایی به عنوان هدف اصلی این مقاله در نظر گرفته شده و از ۴ مسیر تحلیل ساختار فضایی، تحلیل برنامه های فرادست، ممیزی های اجتماعی و مصاحبه با مسئولین به دست آمده است. در این راستا پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و با روش کتابخانه ای- میدانی اقدام به جمع آوری داده های مورد نیاز کرده است. داده های مربوط به مبانی نظری و شناسایی مشکلات در اسناد فرادست با روش کتابخانه ای و داده های مشکلات ساختار فضایی و فعالیتی با روش میدانی و تکمیل ۱۳۹ پرسشنامه در بین ساکنان و انجام ۱۰ مصاحبه با مسئولین جمع آوری شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که مهمترین مشکلات در این منطقه شامل توسعه های بدون برنامه، تبدیل اراضی کشاورزی به مسکونی، قراگیری فعالیت های فراتر از سطح منطقه، تجمع کاربری های مزاحم، کمبود سطح و سرانه فضاهای خدماتی و پراکنش نامناسب آن، بلندمرتبه سازی، مشکلات ترافیکی، خشک شدن مادی ها و اراضی کشاورزی، درآمد پایین شهرداری، عدم هماهنگی نهادهای مدیریت شهرداری، عدم پاسخگویی شهرداری به خواست ها و نیازهای مردم، پایین بودن حس تعلق و میزان مشارکت است.

تحلیل نواحی اجتماعی سازوکاری را شرح می دهد که توسط آن خانوارها، مناطق مسکونی خاصی را در درون شهر انتخاب می کنند یا به آن تخصیص می یابند. این ساز و کار قطعی نبوده و نقشه واضحی در ارتباط با آن وجود ندارد. به همین منظور، برای تحلیل نواحی اجتماعی نیاز به به کارگیری روشی است که پیچیدگی های مختلف فضایی درون و بین بخشی را حل نماید. در این بین، مدل سه ساخت از جمله روش های جامع و یکپارچه در تحلیل نواحی اجتماعی به شمار می رود که بر اساس سه عامل وضعیت اجتماعی- اقتصادی، وضعیت مسکن و خانوار و وضعیت جدایی گزینی یا تبعیض نژادی به تفکیک یا متمایز نمودن نواحی اجتماعی می پردازد. به همین دلیل، در پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و مدل سه ساخت ابتدا به تعیین معیارهای قابل به کارگیری در تعیین نواحی اجتماعی در منطقه 7 شهر اصفهان به عنوان مورد مطالعه این پژوهش پرداخته و سپس بر اساس فن نقشه های همپوش، نقشه های حاصل از معیارها باهم ترکیب شده است و در نهایت، نواحی اجتماعی منطقه 7 شهر اصفهان برپایه تحلیل های انجام شده در نقشه ای به تصویر درآمده است.