آرتور اَپِم پوپ

در دهه های آغازین قرن بیستم که نقطه اوج خروج اشیاء عتیقه از ایران بود، جعل آثار هنری به پدیده ای شایع تبدیل شد. یکی از رایج ترین اشیاء مورد توجه جعاّلان، نسخ خطی مصوّر بودند چراکه قیمت های بالاتری داشتند. البته جعل در نسخ خطی در دوره های تاریخی هم سابقه داشته که ماهیت آن با دوره مدرن متفاوت است. مهم ترین تفاوت جعل در دوران مدرن با سده های پیشین در این است که جَعَّال در عصر مدرن به دنبال فریب مشتریان بوده و تلاش می کرده است که اثری از هویت خود به جا نگذارد و کار خود را به گونه ای انجام می داده است که از نظر سبک شناسی متعلق به دوره تاریخی خاصی به نظر برسد. این نوشتار با دسته بندی انواع جعل در نسخ خطی مصوّر به دو گروه «تولید نسخه کامل» و «دست کاری نسخ قدیمی» به پرسش هایی مانند دلایل و چگونگی جعل در دوره های تاریخی و عصر مدرن می پردازد. سپس با تمرکز بر دست کاری نسخ قدیمی، به شیوه های افزودن نقاشی به کتب اشاره می کند.

قطعه ای کاشی هفت رنگ در مؤسسه هنر شیکاگو به شماره ۱۱۸۶-۱۹۲۶ محفوظ است. اولین بار آرتور اپم پوپ، در سال ۱۹۳۸، تصویر این کاشی را منتشر کرد و ضمن ذکر مشخصات فنی کاشی آن را متعلق به مسجد جامع عباسی اصفهان دانست؛ اما از محل اصیل قرارگیری این کاشی در بنای یادشده خبری نداد. دانشوران پس از او نیز پرسشی از محل اصیل قرارگیری این کاشی مطرح نکردند. پرسش این تحقیق از محل اصیل قرارگیری این کاشی در مسجد جامع عباسی اصفهان است. در این تحقیق با روش سندپژوهی و با ابزار مطالعه میدانی و مطالعه کتابخانه ای و از طریق بررسی دقیق کالبد بنا و نیز جستجو و تحلیل موشکافانه عکس های تاریخی نشان داده اند که محل اصیل قرارگیری این کاشی بدنه جنوب شرقی جلوخان مسجد جامع عباسی بوده است. این تحقیق نشان می دهد که کاشی محفوظ در مؤسسه هنر شیکاگو بین سال های ۱۸۹۷ تا ۱۹۲۵ به صورت منفرد، و در عین سالم بودن همه کاشی های اطرافش، از بدنه جنوب شرقی جلوخان این بنا جدا شده است. سپس پوپ و همراه او، هانری جی پتن، در سفر سال ۱۹۲۵ به ایران، به ظن قوی آن را خریداری و از اصفهان خارج کرده اند. این کاشی پس از بازگشت پوپ و پتن به امریکا در ۱۹۲۶ به ثبت مؤسسه هنر شیکاگو درآمده است.