آیرونی زبانی

آیرونیِ زبانی (verbal irony) یکی از انواعِ شناخته شده ی آیرونی ست. این پژوهش بر آن است تا با شناخت این پدیده ی بلاغی و دقّت در تعاریفِ آن ابتدا تعریف دقیقِ آیرونی زبانی را روشن کند و سپس کرانه های آن را با تفکیک میان تعریف کلاسیک و مدرن مشخّص نماید. سپس به بررسی این پدیده ی بلاغی در کلمات روایت شده از ابوسعیدِ ابوالخیر در نوشته های مقامات نویسان بپردازد. نویسنده برآن است که بوسعید واجد اندیشه هایی ست که در تقابل با مشهورات رایج عرفانی دوران خود قرار دارد. این اندیشه ها در رفتارها و زبانی نمود یافته اند که کاملاً بازنمایاننده ی افکار او هستند.شاید هماهنگیِ اندیشه و زبان بوسعید را در آیینه ی مفهومِ آیرونی بهتر از هر مفهوم دیگری بتوان توضیح داد. نویسنده در این پژوهش برآن است تا با معرّفی و شناخت مفهوم آیرونی راهی به توضیح این هماهنگی ببرد.می توان مدّعی شد که شخصیتی که در مقامات ها از ابوسعید ابوالخیر ترسیم شده است یکی از بهترین شخصیت هایِ آیرونیک ادبیات جهان و سرآمد شخصیت هایِ آیرونیکِ ادب پارسی است. وی هم در اعمال و رفتارهای خویش و هم در سخنان و گفته های خود از رویکردی آیرونیک نسبت به جهان و هستی برخوردار است تا جایی که می توان موقعیت وجودیِ آیرونیکِ ابوسعید ابوالخیر را برخوردار از ذاتی آیرونیک دانست. لازم به ذکر است که تمام نمونه های آیرونی بوسعید ازمتن مقامات بوسعید که با عنوان«چشیدن طعم وقت» به چاپ رسیده بیرون آورده شده است.