برنامه ریزی همکارانه

رشد امکانات زیست و حمایت های بهداشتی ازشهروندان، هرسال به سهم سالمندان ازجمعیت شهرها افزوده می شود. متناظربا این افزایش سهم، چالش های جدیدی پیش روی مدیریت شهری قرارگرفته است. سالمندان بنا به ویژگی های خاص عملکردی وفیزیکی خود ازیک طرف امکان استفاده از برخی تسهیلات موجود در شهرها را نداشته و از سوی دیگر نیازهایی ویژه دارندکه دربرنامه های متداول توسعه شهری مغفول واقع شده اند. مدیریت شهری همواره بایستی به نیازهای شهروندان پاسخگو بوده و به ویژه از گروه های درمعرض آسیب حمایتی ویژه به عمل آورد. درواقع درالگوی مطلوب، مدیریت شهری علاوه برعدالت ورزی درتأمین خدمات (که هدف آن عموم شهروندان است) می بایست نوعی از «تبعیض مثبت» را درفضای شهر حاکم نماید. درسطح جهانی، برنامه ریزی همکارانه به عنوان شیوه ای نوین از برنامه ریزی شهری که هدف خود را بر پاسخ به مسئله «مردم سالاری در برنامه ریزی شهری» از طریق فرصت دهی به شهروندان برای تدوین، تصویب و نهایتاً اجرای پیشنهاد های توسعه ای قرار داده است، در بسیاری از حوزه های بالادستی برنامه ریزی به کار گرفته شده است. مقاله حاضر با تبیین ظرفیت های این شیوه از برنامه ریزی شهری برای پاسخ به مسئله سالمندی شهروندان، این پیشنهاد را طرح می نماید که با استفاده از برنامه ریزی همکارانه در سطح برنامه های محلی توسعه شهری، از تکرار تجربه شکست خورده برنامه ریزی سنتی – جامع برای مواجهه با مسئله سالمندی پیشگیری نموده و از این طریق به ارتقا کیفیت زندگی سالمندان به عنوان یک گروه آسیب پذیر اجتماعی اقدام شود. مقاله برگرفته از رساله دوره دکتری نویسنده اول با عنوان « طراحی الگوی برنامه ریزی شهری همکارانه همساز با ساختار نهادی ایران» با راهنمایی دکتر مهین نسترن و دکتر محمودرضا ثقفی است.

با افزایش جمعیت شهری، اغلب کشورها در معرض تغییرات آب وهوایی هستند. ضرورت پژوهش در آن است که تهران به عنوان یکی از آلوده ترین شهرهای جهان همواره موضوع مورد بحث در مجامع جهانی بوده است و نقش مهمی در افزایش و یا کاهش اثرات گازهای گلخانه ای دارد. هدف بکارگیری الزامات برنامه ریزی همکارانه جهت دستیابی به تهرانی کم کربن می باشد. نوآوری پژوهش تلاش در جهت تلفیق برنامه ریزی همکارانه با اصول شهر کم کربن است؛ موضوعی که تاکنون در کشور مورد بحث قرار نگرفته است. روش کار، تحقیق توسعه ای می باشد. بدین منظور که هدف کشف ناشناخته هایی همچون برنامه ریزی همکارانه است که می تواند به توسعه شهر کم کربن منجر شود. هدف این پژوهش، پیاده سازی اصول و راهبردهای برنامه ریزی همکارانه به منظور مشارکت شهروندان با نهادها در تصمیم سازی های شهری در راستای دستیابی به شهر کم کرین است. در ابتدا با استناد به مبانی نظری، شاخص های پژوهش استخراج و ارزیابی و در نهایت عدم قطعیت هایی توسط میک مک و ماتریس عدم قطعیت، شناسایی شد و به کمک نرم افزار سناریوویزارد، سناریوهای محتمل تدوین شد. با استناد به تحلیل ها، سناریوی برتر، سناریویی می باشد که در آن به اهداف شهر کم کربن و ارتقا مشارکت نهادها و شهروندان پرداخته شده است. با بهره گیری از مدل دپسیر سناریو مطلوب تشریح ، راهبردها و راهکارهای رسیدن به سناریوی برتر در خلال برنامه ریزی همکارانه و اصول مشارکتی تدوین شد تا تهران در مسیر توسعه پایدار شهری گام بردارد. راهکارهای ارائه شده همگی در جهت رسیدن به شهرگرایی سبز و کاهش اثرات نامطلوب محیط شهری می باشد. همچنین تمامی نهادهای شهری و شهروندان، در راستای کاهش انتشار آلاینده های شهری همکاری می کنند تا تهران در جهت رسیدن به توسعه شهری پایدار، راهبردهای رسیدن به شهر کم کربن را به کار گیرد. با بکارگیری اصول و راهبردهای این پژوهش می توان موجب افزایش اعتماد شهروندی و مشارکت شهروندان در جهت کاهش آلاینده های شهری شد تا بتوان در جهت شهرگرایی سبز و توسعه پایدار شهری حرکت کرد.