ویلیام مونتگومری وات

برای شناخت هر اندیشهای میبایست معیارهای تعیین شده همان اندیشه را شناخت و باید دید شرق شناسان و به خصوص آنهایی که درباره قرآن کریم مطالعه میکنند، قرآن را با چه معیاری مطالعه میکنند و نگرششان به وحی، نبوت و کتاب آسمانی چیست؟ در این نوشتار کتاب مقدمه قرآن ریچارد بل با تجدید نظر شاگردش ویلیام مونتگمری وات که توسط خرمشاهی تحت عنوان «درآمدی بر تاریخ قرآن» به فارسی ترجمه شده است، مورد درنگی دوباره در رابطه با وحی و نبوت قرار میگیرد تا مشخص شود چه ایراداتی بر نظریه وارد است و آیا معیارهای قرآن شناسی در این کتاب مراعات شده است یا اینکه قرآن با معیاری مورد مطالعه قرار گرفته است که مسیحیت از وحی، نبوت و کتاب برداشت میکنند. در این نوشتار که به روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد انتقادی تنظیم شده به این نتیجه رسیده که ریچارد بل برداشت ناصحیحی از وحی و نبوت دارد که ریشه در منابع غیر شیعی و احادیث ضعیف و تفکر مسیحیت دارد.

رسول خدا(ص) در راستای ابلاغ جهانی رسالت خویش، نامه هایی را برای دعوت پادشاهان سرزمین های مقتدر آن عصر ارسال کردند. این نامه ها زمانی ارسال گردید که پیامبر(ص)  هنوز بر جزیرهالعرب تسلط پیدا نکرده بود. ویلیام مونتگومری وات، اسلام شناس مشهور قرن بیستم میلادی با تأمل در این رویداد، ضمن پذیرش اصل این واقعه تاریخی، معتقد است محتوای این نامه ها و جریان اعزام ها با حکیم بودن حضرت محمد(ص) سازگار نیست و مورد تحریف مورخان مسلمان قرار گرفته است. با توجه به شهرت وات به عنوان یک سیره نگار برجسته در غرب و تحقیق و تحلیل علمی وی از رویدادهای صدر اسلام و سیره نبوی، در این پژوهش سعی بر این است که با رویکردی وصفی تحلیلی، با واکاوی آرای وات درباره این نامه ها، دقت نظر و یا خطاهای احتمالی وی در این زمینه، سنجیده شود. یافته های این پژوهش نشان می دهد که وات با دیدگاهی علمی و نگاهی شکاک و هوش مند با هدف ایجاد تشکیک در منابع تاریخ اسلام و اثبات محلی و عربی بودن رسالت خاتم النبیین(ص) به زوایای مبهم این واقعه پرداخته است، اما در نقد و بررسی خود نتوانسته است، مستندات لازم را بیابد و به ناچار در مواردی بر اساس افکار خود و آرای مستشرقان پیش از خود به تحلیل این روایت تاریخی پرداخته است.