منع حدیث

جریان «منع کتابت حدیث» از مهمترین پدیده های مطرح در تاریخ حدیث است که نگاه اجمالی و غرض ورزانه به آن، آسیب های زیادی را به حدیث وارد ساخته است. این نگاه اجمالی و غرض ورزانه، برخی از بازه های زمانی دوره صدر اسلام چون دوره حکومت امام علی علیه السلام را عمدا یا سهوا به مانند دوره های پیشین و پسین شمرده و وضعیت حدیث را در آن دوره، همانند دیگر دوره ها پنداشته است. حال آن که حدیث در این بازه زمانی پنج ساله، وضعیت کاملا متفاوتی باز می یابد؛ بگونه ای که امام شخصا در این حوزه، ورود مستقیم و غیر مستقیم دارند و با اقدامات ایجابی و سلبی گوناگونی، حیاتی دوباره به حدیث می دمند. برخی از این اقدامات عبارتند از: «توزیع حدیث بین مردم» ، «امر و تشویق به کتابت حدیث»، «مقابله با قُصّاص»، «امر به جلوگیری از فراموشی حدیث و سخنرانی از روی کتاب».

محمود ابوریه از منتقدان حدیث، در کتاب اضواء علی السنّه المحمدیه، متاثر از دیدگاه خود، درباره نقل به معنای روایات و عدالت صحابه، قید «متعمدا» در روایت «من کذب علی متعمدا» را به شدت مورد انکار قرار داده است؛ او معتقد است، این قید از طریق جعل جاعلان یا درج راویان، وارد حدیث شده است، چون این قید، با عقل بشری و همچنین خلق و خوی پیامبر اسلام $ سازگاری ندارد؛ در این مقاله، با بررسی و ارزیابی دقیق ادعای ایشان، اثبات شده است که شواهد او، ناتوان از اثبات مدعایش است و این قید، نه تنها از طریق جعل یا درج وارد روایات نشده است، بلکه قید «متعمداً» به طور متواتر از صحابه جلیل القدر پیامبر اسلام$ نقل شده است؛ بنابراین، این قید، مورد تأیید قرآن کریم و سنت پیامبر $ است و هیچ محذور عقلی نیز ندارد.