اعضای تعاونی تولید

از آنجا که بعد روانی نقش مهمی در پیش بینی نیات کشاورزان و پاسخ واقعی آنها ایفا می کند، این پژوهش به منظور شناخت محرک های برجسته در زمینۀ سازگاری و درک موانع سازگاری با خشکسالی با استفاده از نظریۀ شناختی اجتماعی طراحی شد. نمونۀ آماری این پژوهش 233 نفر از کشاورزان اعضای تعاونی های تولیدی دهلران بودند که به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه ای محقق ساخته بود که روایی صوری آن را متخصصان   تأیید کردند. پایایی پرسش نامه ها نیز با محاسبۀ ضرایب آلفای کرونباخ (65/0 تا 83/0) تأیید شد. نتایج نشان داد نیت کشاورزان برای سازگاری با خشکسالی به طور عمده توسط خودکارآمدی، انتظار نتیجه، کنترل رفتاری درک شده بیرونی و رفتار سایر دوستان پیش بینی شده است. علاوه بر این، دو متغیر انتظار نتیجه و نیت رفتار کشاورزان را برای سازگاری با خشکسالی پیش بینی کردند که نیت مهم ترین عامل تعیین کننده برای رفتار سازگاری کشاورزان بود. این یافته ها می تواند اطلاعات لازم برای سیاست گذاری جهت سازگاری با خشکسالی را در بین کشاورزان فراهم کند.

یکی از روش های مطالعۀ رفتار حفاظتی انسان و عوامل پیش بینی کنندۀ آن، کاربرد مدل های اجتماعی- روان شناختی است. هدف از این پژوهش به کارگیری و مقایسۀ دو نظریۀ رفتار برنامه ریزی شده و مدل فعال سازی هنجار در پیش بینی رفتار نخل داران عضو تعاونی تولید شهرستان دشتستان در زمینۀ حفاظت از آب و تعیین عوامل مؤثر بر آن بود. در پژوهش حاضر، داده ها با فن پیمایش و از طریق پرسش نامه جمع آوری شد. روایی صوری پرسش نامه با بهره گیری از نظر استادان و متخصصان امر و پایایی آن از طریق محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ (70/0 تا 86/0) برای متغیرهای مختلف تحقیق به تأیید رسید. جامعۀ مورد مطالعه شامل نخل داران عضو تعاونی تولید شهرستان دشتستان به تعداد 1400 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای، 300 نفر از آنها انتخاب شدند. یافته ها نشان داد در نظریۀ رفتار برنامه ریزی شده متغیرهای نگرش، هنجار ذهنی، خودکارآمدی و هنجار اخلاقی بر نیت نخل داران در زمینۀ حفاظت از آب تأثیر گذارند و نیت در نهایت قادر است 45 درصد از تغییرات رفتار نخل داران نسب به حفاظت از آب را   پیش بینی کند. همچنین بر اساس مدل فعال سازی هنجار، متغیرهای آگاهی از پیامدها، آگاهی از نیاز، انتساب مسئولیت، خودکارآمدی و کارآمدی نتیجه بر هنجار اخلاقی نخل داران در زمینۀ حفاظت از آب تأثیر گذارند و در نهایت، 3 متغیر هنجار اخلاقی، احساس گناه و احساس غرور در مجموع قادرند 24 درصد از تغییرات رفتار نخل داران نسبت به حفاظت از آب را پیش بینی کنند. نتایج همچنین نشان داد که هر دو نظریه پتانسیل پیش بینی رفتار نخل داران را دارند، اما قدرت پیش بینی نظریۀ رفتار برنامه ریزی شده بالاتر از مدل فعال سازی هنجار است. از دیدگاه سیاست گذاری، مطالعۀ حاضر توجیهی برای استفاده از سازه های این مدل ها در سیاست و تصمیم گیری ای است که منجر به تشویق کشاورزان به حفظ و مصرف بهتر آب شود.