مؤلفه های تربیتی

انجام مؤثر فعالیت های تربیتی مستلزم کسب نظریه های تربیتی است. در طول تاریخ از گذشته تا به امروز نظریه های متعددی در حوزه ی تعلیم و تربیت پدید آمده است. درک و فهم این نظریه ها کار ساده و آسانی نیست. بنابراین سؤال اساسی در مطالعه ی آرای تربیتی، چگونگی درک و فهم نظریه های تربیتی یا به عبارتی، نظریه شناسی تربیتی است. رویکرد پارادایمی ازجمله رویکردها در نظریه پردازی و یا نظریه شناسی می باشد که می تواند ما را در خوانش و درک اندیشه ها، خصوصاً اندیشه های تربیتی کمک کند. دیدگاه پارادایمی در تبیین نظریه های علمی این است که در شکل گیری نظریه ها ازجمله نظریه های تربیتی، باورها و مفروضات اساسی و به عبارتی دیگر «پارادایم» نقش مهمی دارند. اوصاف پارادایم ها از سه رکن اساسی هستی شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی برخوردارند. تعلیم و تربیت نیز مانند پارادایم ها دارای سه مؤلفه اساسی از قبیل اهداف، محتوی و روش های آموزش هستند. مؤلفه های تربیت از طریق بررسی و تحلیل عناصر پارادایم ها به دست می آیند. نظریه های تعلیم و تربیت را با توجه به ملاک زمان می توان در سه پارادایم پیشامدرن، مدرن و پسامدرن مورد بررسی و تحلیل قرار داد. در این پژوهش، نظریه های تربیتی با رویکرد پارادایمی در سه پارادایم یاد شده مورد مطالعه قرارگرفته اند. روش مطالعه توصیفی-تحلیلی است.

هدف : هدف از پژوهش حاضر بررسی بررسی دیدگاه حوزه فردی راسل در ادبیات تعلیمی است. روش پژوهش : این پژوهش که از نظر ماهیت، کاربردی است و برای انجام آن از روش تحلیلی توصیفی از نوع بررسی اسناد (تحلیل محتوا) استفاده شده است. در این پژوهش ضمن معرفی ادبیات تعلیمی و اشاره ای اجمالی به پیشینه آن در ایران، به معرفی برتراند راسل به عنوان فردی که دیدگاه های تربیتی اش ملاک تحلیل محتوا اشاره شده است. برای تحلیل محتوای کتاب ها، متن کتاب ها، جمله به جمله به طور کامل در تمامی بخش های هر درس (حتی تمرین ها و توضیحات) براساس مؤلفه های موجود بررسی و تحلیل شد. یافته ها : در این جستار، مؤلفه های تربیتی راسل در حوزه فردی عبارت از؛ پرورش هوش، پرورش روح علمی، آزاداندیشی، پرورش خِرد، پرهیز از وابستگی، تاکید براستقلال فکر، تقویت جنبه فاعلی، تقویت حس تهور عقلانی، تقویت انضباط درونی و اندیشه ورزی نمود یافته است. نتیجه گیری : نتایج حاصل از این تحلیل محتوا در قالب جدول های توزیع فراوانی، تکنیک آنتروپی شانون، نمودارهای میله ای و ضریب اهمیت نشان داده شد تا میزان توجه طراحان محتوای آموزشی به مؤلفه های تربیتی راسل بررسی و کم کاربردترین و پرکاربردترین آنها در کتاب های فارسی دوره اول متوسطه مشخص شود. در تبیین و نتیجه گیری از اطلاعات تحلیل شده، در زمینه برخی از مؤلفه ها استناد به نظریات صاحبنظران شده است تا بر اعتبار گفته های پژوهشگر افزوده شود.

اعتقاد به وجود و ظهور امام مهدی )عج( همچون سایر اجزای اعتقادات دینی، آثار تربیتی معینی به دنبال دارد. ضرورت اعتقاد به مهدویت بر اساس قرآن و روایت معصومین )ع(، برای انسانها مجموعهای از اصول و ضوابط را فراهم میسازد که طی آن، زندگی خویش را بر محور تلاش برای نزدیک شدن ظهور تنظیم میکنند. در اینجاست که چهره آموزههای تربیتی مهدوی )عج( خود را آشکار میسازد. این پژوهش تلاش نمود تا با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، نقش برخی از آموزههای تربیتی مهدویت را بر اساس آموزههای قرآن و روایات استخراج نموده و تأثیر آنها را در تربیت جامعه انسانی و زمینهسازی برای ظهور تبیین نماید. بررسیها نشان میدهد آموزههای تربیتی همچون خدامحوری، بصیرت، عزتنفس، امیدواری، ظلمستیزی، آمادگی همهجانبه، اسوه بودن و... نکات تربیتی مدنظر اسلام و ویژگی اصحاب امام عصر )عج( است که با تلاش و کوشش در راستای کسب این فضایل میتوان زمینهساز حاکمیت حق بر روی زمین گردید و سعادت فردی و اجتماعی را تضمین نمود.