الشنقیطی

"سیاق" از مهم ترین قرائن عقلائی فهم کلام و دستیابی به مراد گوینده محسوب می شود. در روش تفسیر قرآن به قرآن نیز توجه به "سیاق" آیه/آیات در کنار "بهره گیری از سایر آیات مرتبط با آیه مورد بحث" به عنوان قرینه ای برای تعیین مراد وحی مورد استناد قرار می گیرد. در عصر حاضر، کتاب "أضواء البیان فی ایضاح القرآن بالقرآن" تألیف محمدالأمین الشنقیطی از جمله تفاسیر مهم اهل سنت است که با روش تفسیری قرآن به قرآن نگاشته شده است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی درصدد دستیابی به فهم جایگاه "سیاق" در این تفسیر و در نزد مؤلف آن برآمده است که در نتیجه مطالعه پنج جزء قرآن کریم مشخص شد هر چند "سیاق" نقش نسبتا مؤثری را در مواردی از جمله بیان معنا و مراد از مفردات آیه، تبیین معنای کلی آیه، ارزیابی اقوال مفسران، بیان تقدیر و محذوف و... در این تفسیر ایفا کرده است؛ اما در مواردی نیز "سیاق" به عنوان قرینه ای نزدیک و درونی در ترجیح معنا نادیده انگاشته شده است. در این موارد مفسر ابتداء معانی ای را که عمدتا برگرفته از آیات هم مضمون در سوره های دیگر است، مورد توجه قرار می دهد و گاهی نیز معنای سیاقی آیه را جزء یکی از وجوه معانی ذکر می کند. این مطلب می رساند که از میان دو قرینه مؤثر فوق الذکر در کشف معنای آیه در روش تفسیر قرآن به قرآن، "استناد به سایر آیات"، نسبت به قرینه "سیاق" در این تفسیر اولویت داشته و ارجح است

تفسیر آیات قرآن کریم هدف وبحث محوری میان تمامی مسلمانان در تمامی عصرها بوده است. مفسران سلفی همچون سایر فرق و مذاهب اسلامی به تفسیر آیات قرآن پرداخته اند. از جمله ایشان محمد الامین مختارالشنقیطی از مفسران بزرگ سلفیان است، که دارای نظرات قابل توجهی در تفسیر آیات قرآن است. در این تحقیق درصدد پاسخگویی به این سوال هستیم که الشنقیطی به عنوان یکی از علمای بزرگ و اثرگذار سلفیان چه آرا و دیدگاههای در تفسیر برخی از آیات کلامی دارد. بررسی توصیفی و تحلیلی این مسئله حاکی از آن است که او در تفسیر آیات به معنای ظاهری آن ها پرداخته و تاویل آیات قرآن را صحیح نمی داند. در نظر ایشان، مسلمانان و جوامع اسلامی در جهل به سر می برند و آنچه آن ها را به این جهل کشانده، درک نادرست از آیات اعتقادی است. الشنقیطی در تفسیر آیات کلامی و اعتقادی چون: توحید، ایمان، شرک، شفاعت، توسل، تبرّک، دارای نظراتی است. بررسی تحلیلی توصیفی آراء ایشان در تفسیر آیات قرآن نشان می دهد آراء او حکایت از ریشه داشتن اندیشه های او از تفکرات سلفیه داشته و ظاهر آیات قرآن را ملاک تفسیر این قیبل از آیات قرار داده است.