پارچه های ایرانی

پیکرنگاری روی پارچه ها از دوران گذشته تا اوایل صفوی در ایران به انحاء گوناگون رواج داشت و در زمان شاه عباس به اوج رسید و در مکتب اول قاجار به شیوه صفویان ادامه یافت. نقش انسانی به صورت کالبدی رسمی یا غیررسمی روی پارچه نقش بسته و تأثیرات نقوش روی پارچه و سایر هنرها در شیوه اجرا و مضمون مشهود است. تغییرات نقش پردازی در نوع چهره پردازی به صورت آرمانی و غیرآرمانی و در شکل اندامی پیکره های منقوش بر پارچه ها با شیوه ترسیم شکل کلی اندام بنا بر زیباشناسی زمانه و نوع لباس رایج عصر و ترکیب فیگور بسته به قراردادها مشاهده می شود. نتایج گواه آن است که عوامل فرهنگی مؤثر شامل عوامل داخلی (دین و تأثیر نگارگری و ادبیات) و عوامل خارجی (حضور سیاحان، تأثیرات فلسفه غربی، تأثیر هنرمندان دیگر کشورها و حمایت های درباری) است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی است و بنابر اسناد معتبر تاریخی به ارزیابی و تطبیق داده ها پرداخته شده است. روش گردآوری اطلاعات، اسنادی (مکتوب و تصویری در موزه ها) است.

هدیه دادن به خصوص کتب نفیس و ارزشمند که حامل مفاهیم فرهنگی است نقش مهمی در فرهنگ سازی در جامعه دارند؛ بنابراین انتخاب صحیح این آثار و نوع بسته بندی آن ها می تواند نقش مهمی در انتقال پیام های فرهنگی در میان افراد جامعه داشته باشد. پارچه های ایرانی موجود در موزه هنری کلیولند در بردارنده آثار متنوعی از یک گستره تاریخی طولانی از قرن چهارم هجری تا دوره معاصر هستند. تقارن و تکرار یکی از مختصات زیبایی شناسی نقوش پارچه های ایرانی موزه هنری کلیولند است.  بررسی این عناصر زیبایی بخش و کاربست آن در طراحی بسته هدیه کتب نفیس مسئله این پژوهش است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های کمی، منابع کتابخانه ای و بررسی نمونه آثار موجود در موزه هنری کلیولند انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که هر یک از این نقوش دربردارنده مفهومی هستند که گاه به دوره تاریخی یا یک مسئله اجتماعی اشاره دارد. این نقوش شامل نقوش گیاهی، هندسی جانوری و انسانی هستند. کاربرد گل هایی چون گل زنبق، نقوش اسلیمی، نقش عقاب، شیر و پرندگان، نقش گریفن و نقش انسان، نقوش هندسی مانند دایره، مربع، مستطیل و غیره  از جمله نقوشی هستند که در این پارچه ها کاربرد فراوانی دارند. در این میان کاربرد تکرار و رعایت اصل تقارن یکی از اصلی ترین عناصر زیبایی شناختی این آثار است که الگو برداری از آن ها می توان نقش مهمی در تدوین الگوهای زیبایی شناسی برای طراحی هدیه بسته کتب نفیس داشته باشد. اهداف پژوهش: 1. بررسی عناصر زیبایی بخشی تقارن و تکرار در نقوش پارچه های ایرانی موزه هنری کلیولند. 2. بررسی امکان کاربست تقارن و تکرار در نقوش پارچه های ایرانی موزه کلیولند در طراحی بسته هدیه کتب نفیس. سؤالات پژوهش: 1. تقارن و تکرار چه نقشی در زیبایی بخشی به نقوش پارچه های ایرانی موزه هنری کلیولند دارند؟ 2. از عناصر زیبایی بخش موجود در نقوش پارچه های ایرانی کلیلوند چگونه می توان در طراحی بسته هدیه کتب نفیس استفاده کرد؟