ابن حزم ظاهری

از میان ردیه نویسان قرن پنجم هجری، ابن حزم اندلسی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. درحالی که برخی از محققان غربی و پژوهشگران مسلمان ابن حزم را به عنوان پایه گذار علم ادیان تطبیقی معرفی می کنند. برخی دیگر به خاطر شیوه کلامی و ماهیت جدلی آثار انتقادی او نظریه فوق را صحیح نمی دانند. در این پژوهش که به روش تحلیلی توصیفی صورت گرفته، به منظور آگاهی از جایگاه واقعی و نقش این متفکر بزرگ مسلمان در علم مطالعه ادیان، انتقادات ابن حزم بر مسیحیت در کتاب «الفصل»، به صورت موردی، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد شیوه کار ابن حزم در «الفصل» بر روشی علمی و نظام مند دلالت می کند و می توان آن را اولین اثر روش مند انتقادی در زمینه ادیان دانست، اما به دلیل ماهیت جدلی نوشته ها، برخی استدلال های سطحی و ارجاعات غیردقیق، نمی توان «الفصل» را در زمره کتاب های علمی و بی طرفانه به معنای امروزین آن به حساب آورد.

حدیث غدیر، در نگاه پیامبرخدا9 ،  صحابه و علما دارای اهمیتی ویژه است. به گونه ای که شمار راویانش از میان صحابه، از صد و بیست صحابی فراتر است. پیامبر9  این حدیث را با بانگ بلند و رسا در جمع انبوهی از مسلمانان به گوش آنان رسانده اند؛ جمعیتی که بی شک در عصر نبوّت، گسترده ترین اجتماع اسلامی قلمداد می شده است.اما با این وجود، کسانی چون ابن حزم ظاهری و ابن تیمیه در صحت آن تردید نموده، حتی کوشیده اند صحّتش را تضعیف کنند. از همین رو، رویکرد این نوشته در بررسی حدیث غدیر، از رهگذر نکات زیر است:    نقل سخن ابن حزم و ابن تیمیه در تضعیف حدیث غدیر.    ارائه دلایل خِرَدپسند در اثبات صحت حدیث غدیر.    معرفی راویان حدیث.    تصریح علمای اهل سنت بر طرقِ متعددِ نقلِ حدیث.    دلالت های حدیث غدیر بر امامتِ مطلق حضرت علی (ع)   پاس خ به شبهه دهلوی و تفتازانی مبنی بر این که واژه «مولی» در معنای «أولی [=سزاوارتر]» به کار نمی رود و... .