ارتباط با نامحرم

در عصر حاضر، رایانه و اینترنت به عنوان فناوری های جدید رسانه ای از جایگاه بالایی میان جوامع بشری و به تبع آن در کشورهای اسلامی برخوردارند؛ از جمله رویدادهای روزمره در بستر اینترنت و فضای مجازی، ارتباطات گسترده کاربران با یکدیگر است که با عنایت به اینکه اصل ارتباط با نامحرم در بستر فضای واقعی و ملموس از لحاظ شرعی واضح بوده و حدود آن نیز در شرع مشخص است؛ مسئله قابل تأمل در این پژوهش، تبیین دیدگاه فقه پیرامون ارتباط با نامحرم در بستر فضای مجازی بوده است.  با این وصف هدف از پژوهش حاضر، بررسی مقتضای تحریم ارتباط با نا محرم در فضای مجازی است. این پژوهش که به روش توصیفی صورت گرفته، پس از بررسی فرایند ارتباط و نحوه تعامل در محیط مجازی، انحا و صور معاشرت بیان شده را از دیدگاه فقه امامبه مورد فحص و بررسی قرار داده است.

یکی از حوزه های مورد بحث در علوم ارتباطی و نیز در فقه ارتباطات، نقطه آغاز ارتباط است. در این پژوهه، هنجارهای فقهی آغاز ارتباط کلامی با نامحرم در چند محور: اصل سخن گفتن با نامحرم، الگوهای آغاز ارتباط کلامی چون ارتباط کلامی منطقی، ارتباط کلامی عاطفی، ارتباط کلامی احترام آمیز (مانند سلام کردن)، ارتباط کلامی مفرح (شوخی) و ارتباط کلامی جنسی تحلیل شده است. نتیجه این است که هر نوع ارتباط کلامی با نامحرم که به قصد تلذذ جنسی خود یا ایجاد لذت جنسی در مخاطب یا با احتمال افتادن در گناه باشد، مغایر عفت در ارتباط درون فردی و ممنوع است و در غیر این صورت در حد ضرورت (به معنای وسیع ضرورت و شامل هر نوع نیاز متعارف دینی و دنیوی) مجاز است؛ چه ضرورت در ابراز احترام یا ابراز عواطف محبت آمیز غیرجنسی باشد و چه در شوخی غیرجنسی باشد. در موارد مجاز نیز این ارتباط باید با محوریت ارتباط میان فردی عفیفانه یعنی با پرهیز از هر نوع کلماتی که در عرف متعارف اسلامی محرک جنسی و حامل پیام جنسی است، برگزار شود. البته استفاده از الگوی اسلامی «سلام-پاسخ» در آغاز ارتباط مورد نیاز متعارف با نامحرم، همچنان مستحب و پاسخ آن هم واجب و در غیر این صورت حرام است.