روش تطبیق تاریخی

مطالعات تطبیقی یکی از روش های مقبول تحقیق در علوم انسانی به شمار می آید که طی آنها، محقق با مقایسه دو پدیده یا دیدگاه با یکدیگر و بررسی وجوه تشابه و تفاوت آنها، شناخت عمیق تری نسبت به آنها پیدا می کند. محققان تاریخ برای بررسی علل رویش و فراز و فرود تمدن ها، از مقایسه تمدن ها بایکدیگر استفاده می کنند؛ یا با تطبیق تاریخ بر زمانه خود، شناخت خویش را از زمانه خود عمق می بخشند. ولی شاید بعضی از محققان از مطالعات تطبیقی در تاریخ، به علت برخی دشواری ها، همچون گرفتار آمدن در دام تطبیق های ناروا پرهیز کنند و حتی آن را غیرممکن و غیرعلمی تلقی نمایند. در این پژوهش، بعد از بیان دلایل امکان تطبیق تاریخی، دو دیدگاه افراطی و تفریطی موجود در خصوص تطبیق تاریخی، نقد گردیده است، و اموری همچون شناسایی شباهت ها و عبور از شباهت های ظاهری به شباهت های باطنی، ارزیابی عدم تأثیر وجوه تمایز در وجوه تشابه، بهره وری از قالب های فراگیر به عنوان معیار و روش علمی تطبیق تاریخی معتبر مطرح شده است.