عبداله بن معاویه

در دوران خلافت امویان قیام های اعتراض آمیز متعدّدی با ماهیّت های گوناگون، امّا اکثراً با یک هدف و آن هم سرنگونی خلافت رخ داد. قیام عبداله بن معاوبه به عنوان آخرین رشته از قیام های هاشمی در سال (127ق) و در زمان خلافت مروان بن محمّد، آخرین خلیفه ی اموی روی داد. بحران مشروعیّت سیاسی- مذهبی خلافت، اوضاع آشفته ی عراق، درگیری های درونی خاندان اموی و حبّ مقام، عبداله بن معاویه را بر آن داشت تا قیام خود را با یک پشتوانه ی شیعی از شهر کوفه آغاز نماید. در ابتدای امر، کوفیان با او بیعت نموده امّا در لحظه ی نبرد با عبداله بن عمر حاکم کوفه، او را تنها گذاشته که این امر منجر به شکست او گردید و رهسپار ایران شد و به مدّت دو سال از اصفهان که آن را به عنوان مرکز حکمرانی خود انتخاب کرده بود بر قسمت های مرکزی ایران فرمان راند و در نهایت با شکست مجدّد از سپاهیان اموی در زندان ابومسلم خراسانی در شهر هرات به قتل رسید. تسهیل قیام عبّاسیان، گسترش تشیّع در ایران و به وجود آمدن فرقه های غالی بعد از مرگ او از مهمترین پیامدهای این قیام می باشد.