رفتار آگاهانه

پژوهشگران در سالهای اخیر توجه بیشتری به ابعاد مختلف پیامدهای مصرف و ضرورت حرکت به سمت الگوهای مصرف متناسب با توسعه پایدار نشان داده اند. یکی از مفاهیمی که در راستای تحقق چنین الگوی مصرفی مطرح شده است مفهوم مصرف آگاهانه است که بر خلاف بسیاری از پژوهش های پیشین که متمرکز بر رفتار شرکت ها بوده اند متمرکز بر رفتار مصرف کنندگان است. هدف از تحقیق حاضر شناسایی مؤلفه های مصرف آگاهانه در مصرف کنندگان است. این پژوهش با رویکرد کیفی مبتنی بر نظریه زمینه ی و از طریق مصاحبه عمیق با پژوهشگران و اساتید دانشگاه به شناسایی مؤلفه های مصرف آگاهانه در مصرف کنندگان می یردازد. مشارکت کنندگان، از طریق فرایند نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و مصاحبه ها تا رسیدن به اشباع نظری ادامه پیدا کرده اند. نهایتاً تعداد 22 مصاحبه انجام و برای تحلیل داده ها از اصول مرتبط با نظریه زمینه ای استفاده شده است. نتایج حاصل از کدگذاری داده ها منجر به شناسایی 16 مفهوم شد که در قالب دو وجه ساختار ذهنی آگاهانه و رفتار آگاهانه دسته بندی شده اند.

در ادامه خطبه پرهیزگاران به روایت نوف بکالی امیرمؤمنان علیه السلام درباره سه نشانه و ویژگی دیگر شیعه واقعی می فرمایند: «لَا یَدْخُلُ فِی الْأُمُورِ بِجَهْلٍ، وَلَا یَخْرُجُ مِنَ الْحَقِّ بِعَجْزٍ. إِنْ صَمَتَ لَمْ یُعْیِهِ الصَّمْتُ، وَإِنْ نَطَقَ لَمْ یُعْبِهِ اللَّفْظُ، وَإِنْ ضَحِکَ لَمْ یَعْلُ بِهِ صَوْتُهُ»؛ ندانسته به کاری دست نزند و به سبب درماندگی از حق بیرون نشود. اگر سکوت کند، از سکوت خسته نشود و اگر سخن گوید از گفتن درنماند و اگر بخندد، صدایش بلند نشود . از منظر امیرمؤمنان علیه السلام مؤمن راستین و شیعه پرهیزگار با شناخت و آگاهی کارهای خود را انجام می دهد و از روی نادانی و جهل قدم در راه نمی نهد. وی سرسپرده حق است و هیچ عاملی او را از حق بازنمی دارد و هنگام حرکت در مسیر حق استوار و مستحکم است و احساس ناتوانی و درماندگی نمی کند؛ زیرا رفتار او آگاهانه و سازنده و برخاسته از منطق صحیح است. اگر تشخیص داد سکوت کند، و سکوت را به مصلحت خود و حق یافت، از سکوت کردن خسته نمی شود. در مقابل، هرگاه سخن گفتن را وظیفه و تکلیف خود دانست، سخن می گوید و سخن گفتن او را ناتوان نمی سازد.