آزمایش درکی

برای بهبود بازشناسیِ خودکارِ تمایزهای واجی، می توان از سرنخ های درکی که شنوندگان برای بازشناسی طبیعی، آن ها را در موقعیت های نامطلوب شنیداری مانند گفتار تلفنی یا نوفه محیط به کار می برند، استفاده نمود. در این پژوهش، برای یافتن سرنخ های درکیِ مؤثر در بازشناسیِ طبیعیِ تمایز خیشومی-انسدادی در جفت رقم های «دو-نه» [do]-[noh] در شرایطِ نامطلوب گفتارِ تلفنی، از آزمون های درکی استفاده شد. بررسی سیگنال آکوستیکیِ [no] نشان می دهد که سرنخ های گذر واکه ای و زمزمه خیشومی، تحتِ تأثیر عوامل مختلفِ اختلالِ سیگنال قرار گرفته، از جنبه آکوستیکی کاهش پیدا می کنند و سبب ابهام در درک خیشومی [n] می شوند. در شرایط مطلوب شنیداری، دقت بازشناسی طبیعی [n] بر اساس تنها پارامتر زمزمه خیشومی، درحدود 40 درصد است. اما با افزودن 10 میلی ثانیه از ابتدای گذرهای واکه ای به آن، دقت بازشناسی به 96 درصد افزایش می یابد. در گفتار تلفنی، دقت بازشناسیِ طبیعی براساس زمزمه خیشومی 29 درصد و براساس هر دو پارامتر، فقط 48 درصد است. به نظر می رسد عدمِ قطعیت و ابهامِ واژگانی شنونده، به دلیل حذف یا کاهش اطلاعات آوایی در شرایط نامطلوب شنیداری از یک سو و گرایش درکی شنونده به سمت همخوان بی نشان [d] از سوی دیگر منجر به کاهش بازشناسی خیشومی [n] شده است. براساس یافته های پژوهش، پارامتر آکوستیکی زمزمه خیشومی، نقش مؤثری در بازشناسیِ طبیعیِ خیشومی در شرایط مطلوب یا نامطلوب شنیداری ندارد و فقط با افزودن اطلاعاتِ گذر های سازه ای است که بازشناسی به طور معناداری افزایش می یابد. بنابراین، برای بازشناسی خودکار این واژه ها، لازم است اطلاعات زمانی و طیفی واکه های مجاور و گذرهای آن ها به کار گرفته شود.  

در این پژوهش، نقش عوامل صوتی در تمایز درکی افعال ماضی ساده و نقلی فارسی را از طریق دست کاری مقادیر فرکانس پایه و دیرش واکه مطابق با یافته های یک آزمایش تولیدی بررسی کردیم. این پژوهش براساس روش شناسی واج شناسی آزمایشی در مطالعه درک گفتار انجام شد. هدف این پژوهش آن بود که نشان دهد کدام یک از پارامترهای صوتی نقش تعیین کننده تری در تمایز درکی افعال ماضی ساده و نقلی فارسی دارند. بر این اساس، تعدادی محرک صوتی شامل صورت آوایی افعال ماضی ساده و نقلی را در گام های مختلف به طور جداگانه برحسب پارامترهای صوتی فرکانس پایه و دیرش بازسازی و در یک آزمون شناسایی به شنونده های بومی فارسی عرضه کردیم تا درباره خوانش زمانی افعال (ماضی ساده/ ماضی نقلی) تصمیم گیری کنند. نتایج نشان داد قضاوت شنیداری فارسی درباره خوانش زمانی افعال تا حد زیادی تابع تغییرات فرکانس پایه محلی هجاهاست، زیرا با افزایش گام های پیوستار صوتی فرکانس پایه بر روی هر یک از هجاهای هدف آزمایش، خوانش زمانی افعال به طور مقوله ای تغییر می کند، ولی دیرش تأثیر چندانی بر تمایز درکی بین افعال ماضی ساده و ماضی نقلی ندارد.