کلیبر

هدف از این پژوهش، بررسی و سنجش ظرفیت برد اجتماعی گردشگری در منطقه ی کلیبر است. روش تحقیق پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی و شیوه ی جمع آوری داده ها و اطلاعات، اسنادی و پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه و مطالعات کتابخانه ای برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر، خانوارهای ساکن شهر کلیبر در سال 1394 و تعداد  نمونه ی آماری 151 خانوار (جامعه ی میزبان و مهمان) بوده که بر اساس فرمول کوکران برآورد شده است. همچنین، در این تحقیق از روش نمونه برداری تصادفی ساده استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از آمارهای توصیفی و تحلیلی موجود در محیط نرم افزارهای SPSS و AMOS استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که نگرش جامعه ی میزبان، میزان رضایت گردشگران و میزبانان، تراکم جمعیت به طور مستقیم بر ظرفیت برد اجتماعی گردشگری مؤثر است. میزان ورود گردشگران بر رفتار جامعه ی میزبان به طور مستقیمی تأثیرگذار است. متغیرهای فردی و اجتماعی نیز بر تغییر ارزش های جامعه به طور مستقیمی تأثیر می گذارد.

در باستان شناسی برای بازسازی محیط طبیعی به منظور پی بردن به چگونگی انتخاب سکونتگاه های باستانی، از علم جغرافیا مدد می جوییم؛ چراکه تأثیر متقابل انسان و محیط درطول حیات کره زمین امری بلامنازع بوده و هست. مقاله حاضر نتیجه دو فصل بررسی میدانی در سال های 1393 و 1396 ه .ش. در جنوب غربی شهرستان کلیبر در حوزه ارسباران در استان آذربایجان شرقی است. هدف بررسی در فصل اول شناسایی محوطه های باستانی به منظور نجات بخشی در محدوده سد پیغام چای بود که طی این بررسی 18 کورگان و 11 محوطه از ادوار مختلف تاریخی بررسی و شناسایی گردید. با توجه به کورگان هایی که در محدوده این سد بررسی و شناسایی شد و منحصربه فرد بودن آن ها به طور خاص در شمال غرب ایران، فصل دوم مطالعات در نظر گرفته شد. از این رو در سال 1396 ه .ش. مجدداً منطقه مزبور بررسی شد، طی این بررسی عوامل مؤثر بر شکل گیری و پراکنش استقرارهای انسانی و نحوه توزیع فضائی - مکانی سکونت گاه ها در مطالعات لحاظ گردید. در فصل دوم، تعداد 19 کورگان و 24 محوطه از ادوار مختلف تاریخی با دو نوع الگوی استقراری شناسایی شد، که شامل استقرارهای یکجانشین و کوچ نشین بودند. از مجموع 72 اثر فرهنگی-تاریخی شناسایی شده، 45 اثر تاریخی فرهنگی مربوط به محوطه ها یا تپه های هزاره اول قبل ازمیلاد است که 37 اثر از این تعداد کورگان است. این مقاله بر آن است تا نقش عوامل زیست محیطی- جغرافیایی مؤثر از قبیل ارتفاع از سطح دریا، میزان شیب و درصد آن، دسترسی به منابع آب و زمین های با قابلیت استقرار را در شکل دهی فضاهای زیست گاه انسانی هزاره اول قبل ازمیلاد، در شهرستان کلیبر بررسی کرده و در آخر الگوی زیستی به جای مانده از سه هزارسال پیش تاکنون را در زندگی ایلی عشایر امروز تحلیل نماید. نتیجه این تحقیق ثابت کرد که بهترین گزینه برای انتخاب محل سکونت نزدیک به منابع آب بوده و به جز 4 محوطه، بقیه محوطه ها در فاصله 0-500 متری منابع آب بودند. به دلیل مراتع مناسب برای چرای دام از گذشته های دور منطقه برای استقرار فصلی مناسب بوده و حتی در حال حاضر هم عشایر نیمی از سال را در آنجا می گذرانند. ارتفاع 1700-1400 متری نیز که ارتفاع مناسبی برای اسکان انسان است عامل مهمی در سکونت گزینی انسان هزاره اول قبل ازمیلاد است. ازطرفی شکل گیری محوطه ها در شیب های آفتاب گیر بوده است، در بررسی زمین های با قابلیت استقرار شکل تپه ماهوری محدوده شمال رودخانه کلیبر چای نشان داد به دلیل امکان طغیان رودخانه ها استقراری ایجاد نشده و در بخش جنوبی احتمال داده می شود بخشی از آثار باستانی زیر رسوبات مدفون باشد.

پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری پژوهش، مصاحبه، بررسی اسناد و پرسشنامه می باشد. جهت سنجش مدل، از گردشگرانی که در طول 4 ماه اول سال 98-99 به روستاهای هدف گردشگری و روستاهای دارای پتانسیل گردشگری در منطقه کلیبر، مراجعه نموده اند به عنوان جامعه آماری انتخاب شده و با سنجش پایایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ، کل پایایی پرسشنامه و اعتبار پرسشنامه این تحقیق، مورد بررسی قرار گرفت. در پژوهش حاضر، برای تحلیل های چند متغیره از تکنیک های آماری مربوط به مدل معادلات ساختاری بهره گرفته شده است. در این پژوهش از نرم افزار SPSS و Amos Graphic به کار گرفته شده تا روابط ساختاری میان متغیرها در مدل مفهومی تحقیق مطالعه جاری مشخص شود. با توجه به نتایج به دست آمده، مشخص شد که بعد فکری و روانی احساس لذت با ضریب 03/0، اثر مثبت و معنی داری بر قصد رفتاری گردشگران شهرستان کلیبر دارد. هم چنین، بعد کالبدی و زیست محیطی با ضریب 03/0، دارای اثر مثبت و معنی داری بر قصد رفتاری گردشگران شهرستان کلیبر است. هم چنین، بعد فردی و روانی احساس لذت با ضریب 01/1دارای اثر مثبت و معنی داری بر قصد رفتاری گردشگران شهرستان کلیبر بوده و بیشترین ضریب را در بین ابعاد حس لذت به خود اختصاص داده است.

مقدمه: گردشگران دیگر به دنبال خدمات پیش پا افتاده نیستند و دوران پست مدرن اثرات خود را بر صنعت گردشگری با الهام از گردشگری خاص نشان داده است. با توجه به اینکه مناطق عشایری به عنوان یک میراث فرهنگی، شامل ویژگی های خاص و ارزش های ناملموس و معنوی هستند، به نظر می رسد سبک زندگی عشایری با این بازار جدید گردشگری بسیار سازگار باشد. هدف پژوهش: جشنواره فرهنگی ورزشی قره قیه انتقال دهنده فرهنگ، زیست بوم، آشنایی مردم و قابلیت های زندگی عشایر بوده، در وجه مشارکت و اسب سواری زنان منحصر به فرد است و علت اصلی استقبال گردشگران نیز همین است. یکی از چالش های اصلی توسعه روستایی و عشایری، عدم قطعیت بوده و مقوله توسعه صنعت گردشگری می تواند با آینده نگاری و طراحی پیشران های کلیدی منجر به توسعه منطقه ای شود؛ بنابراین هدف تحقیق حاضر، شناسایی پیشران های کلیدی توسعه گردشگری عشایری مبتنی بر جشنواره فرهنگی – ورزشی و سوارکاری منطقه عشایری قره قیه در استان آذربایجان شرقی است. روش شناسی تحقیق: روش پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و به لحاظ ماهیت و گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی - تحلیلی و بر مبنای ماهیت داده ها ترکیبی و به لحاظ زمان از نوع آینده نگاری است. حجم نمونه پژوهش حاضر متشکل از ۳۰ نفر پانل افراد پاسخگو است. برای آینده نگاری و پردازش ماتریس تأثیرات متقابل از روش میک مک استفاده شده است. قلمروجغرافیایی پژوهش: جشنواره قره قیه به عنوان حرکت عظیم فرهنگی و ورزشی در شمال غرب کشور در منطقه عشایری قره قیه در شهرستان کلیبر استان آذربایجان شرقی به عنوان موردمطالعه هرساله در اردیبهشت ماه برگزار می شود. یافته ها و بحث: تعداد 21 متغیر تأثیرگذار بر توسعه گردشگری عشایری مبتنی بر جشنواره فرهنگی – ورزشی منطقه عشایری قره قیه در استان آذربایجان شرقی با استفاده از جلسه مصاحبه به روش پانل انتخاب شد. نتایج: تعداد شش پیشران کلیدی برای رهیافت توسعه گردشگری منطقه عشایری محدوده موردمطالعه شناسایی شد. بر اساس نتایج، متغیر «سوارکاری بانوان به عنوان قهرمان رقابت های سوارکاری جشنواره» و «نوستالژی به معنای احساسات مثبت برانگیخته شده و به عنوان یک عامل انگیزشی برای گردشگران جهت حضور در رویداد فرهنگی- ورزشی» در رتبه اول و دوم اثرگذاری قرار گرفته و بیشترین سهم را داشتند.

مقدمه: جامعه عشایری ایران به عنوان یک واقعیت اجتماعی، بخشی از ساختار تاریخی سیاسی و فرهنگی و عضو فعال از پیکره جامعه ملی است. این در حالی است که بررسی های انجام شده نشان می دهد الگوی معیشت عشایری با بحران مواجه است. در صورتی که این ناپایداری بدلیل عدم برخورداری ادامه یابد، توسعه ملی نیز به خطر خواهد افتاد.هدف پژوهش: هدف پژوهش حاضر مطالعه تطبیقی کیفیت معیشت عشایر اسکان یافته در کانون جمعیتی سلین با عشایر کوچنده دهستان قشلاق بخش آبش احمد شهرستان کلیبر می پردازد.روش شناسی تحقیق: جامعه آماری پژوهش عشایر کوچ رو و اسکان یافته دهستان قشلاق بخش آبش احمد شهرستان کلیبر می باشد. که جامعه نمونه طبق روش نمونه گیری کوکران برای عشایر کوچ رو290 نفر و برای عشایر اسکان یافته40 نفر به دست آمد و پرسشنامه ها بصورت تصادفی بین سرپرستان خانوار پخش گردید. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون T تک نمونه ای و همبستگی پیرسون استفاده گردید.قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده ی جغرافیایی پژوهش دهستان قشلاق بخش آبش احمد شهرستان کلیبر می باشد.یافته ها و بحث: نتایج حاصل از روش T تک نمونه ای نشان داد که کیفیت معیشت عشایر کوچ رو (با میانگین 97/2) کم تر از میانگین نظری(3) و در حد متوسط رو به پایین ارزیابی می شود. همچنین کیفیت معیشت عشایر اسکان یافته(با میانگین 05/3) بالا تر از میانگین نظری(3) و در حد متوسط رو به بالا می باشد.نتایج: نتایج آزمون همبستگی پیرسون نیز نشان رابطه معنادار بین متغیرهای مورد بررسی پژوهش با کیفیت معیشت عشایر کوچ رو و اسکان یافته را نشان داد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان اذعان کرد وضعیت معیشت عشایر اسکان یافته نسبت به عشایر کوچ رو در دهستان قشلاق بخش آبش احمد شهرستان کلیبر در وضعیت مناسبی قرار دارد.