قاعده محوری

در این مقاله، از تفسیر قاعده محورانه از فایده گرایی جان استوارت میل دفاع می کنیم. ابتدا اندکی این دوگانه متأخر و جدید در فلسفه اخلاق فایده گرایی را توضیح می دهیم. فایده گرایان به دو دسته کلّی قاعده محور و عمل محور تقسیم می شوند. این تقسیم بندی متأخر است، ولی به نظر ما فایده گرایی میل نیز از نوع قاعده محور است. او اصل فایده را نه مستقیم و بی واسطه که با وساطت قواعد به میدان عمل می آورد و فقط در هنگام وضع قواعد یا تعارض قواعد به آن اصل بنیادین متوسل می شود. برای دفاع از قاعده محوری میل، ابتدا به تفسیر ارمسون اشاره می کنیم و آنگاه هفت استدلال موافقان و مخالفان قاعده محوری میل را بررسی می کنیم و در این بررسی، سخن موافقانی مثل ارمسون را تقویت و کلام مخالفانی مثل کریسپ را نقد می کنیم. سپس پنج شاهد نیز برای تحکیم مدعای خودمان می آوریم که با توجه به آن ها، تفسیر ما از فایده گرایی قاعده محور میل تقویت می شود.

مسئله استقراء و توصیف فعالیت استقرایی مسئله ای بنیادی است که برای تمام علوم اعم از تجربی و انسانی اهمیت دارد. کشف بسیاری از روابط علّی چه در حوزه اجتماعی و چه در حوزه علوم تجربی بر داده های استقرایی استوار است و بدیهی است با به چالش کشیدن استقرا، مبانی روش شناسی علوم اجتماعی نیز مورد چالش قرار می گیرند. در این مقاله نخست، مسأله شکاکانه هیوم درباره استقرا مطرح شده و اشاره خواهد شد که استدلال هیوم خطاپذیر بودن استقرا را هدف نمی گیرد، بلکه از ناموجه بودن آن انتقاد می کند. اما در استدلال هیوم فعالیت استقرایی به شکلی ساده و ابتدایی تشریح شده است. این مسئله و اهمیت آن برای قدرت استدلال شکاکانه ضد استقرا، پای مساله ی توصیف استقرا را به میان می کشد. در بخش دوم مقاله، دیدگاه بیزگرایانه در باره ی استقرا به عنوان توصیفی کلی از گذار های استقرایی مطرح می شود و با توسل به آن از سه دیدگاه به مسئلهی هیوم پرداخته خواهد شد.