ادبیّات ضد استعماری

هجوم استعمارگران پرتغالی به ایران و چیرگی آنان بر بخشی از این سرزمین، سبب شد تا برخی از ساکنان این مرز و بوم با هر گونه سلاحی، اعم از نظامی و فرهنگی به مبارزه با این بیدادگران برخیزند که از جمله آنان، سرایندگان منظومه های حماسی جنگنامه « کِشم» (1032 هجری) و «جُرون نامه» منسوب به قدری (1042 هجری) بودند، که شعر آنان بستر مناسبی جهت انعکاس جلوه های ارزشمند پایداری در برابر دشمن است. پژوهش حاضر با روش کتابخانه ای در پی پاسخ به این مسأله است که دو منظومه جنگنامه « کِشم» و «جُرون نامه» چه مضامین و جلوه هایی از ادبیات پایداری در بر دارند؟ یافته پژوهش حاکی از این است که مهم ترین جلوه ها و بن مایه های ادبیّات مقاومت در اشعار سرایندگان جنگنامه «کِشم» و «جُرون نامه» عبارتند از: وطن دوستی، شناساندن چهره استعمارگران، نفرت از بیگانگان، غیرت دینی، عدالت طلبی و ظلم ستیزی، مرثیه بر شهدای راه میهن، تفاخر به شاهان و اسطوره های آرمانی ایران، اتّحاد و همبستگی. سرایندگان جنگنامه « کِشم» و «جُرون نامه» برای بیان مضامین، از دو نوع بیان مستقیم و بیان غیرمستقیم بهره بردند. در ضمن آنان برای عامه فهم شدن اشعار، از زبان عامیانه ای استفاده کرده اند که در برخی ابیات لحن و فضای حاکم بر اشعار ذکر شده آمیخته از حماسه، طنز، هجو و اعتراض نسبت به استعمارگران پرتغالی است