ارائه علمی فارسی

این نکته ای که من می خوام اینجا دقت کنید»: برجسته کردن نکات مهم در ارائه های علمی فارسی   جواد زارع[1] عباس اسلامی راسخ [2] عزیزالله دباغی [3] تاریخ دریافت: 13/8/94 تاریخ تصویب: 22/12/94   چکیده مقاله حاضر کوشیده است ساختارهای واژه- دستوری استفاده شده توسط اساتید دانشگاه برای پررنگ کردن نکات مهم ارائه های علمی فارسی را بررسی نماید. در این مقاله به این ساختارها نشانگر های اهمیت اطلاق می گردد. با بررسی 60 رونوشت از ارائه های حقیقی فارسی مستخرج از پیکره سخن با بهره گیری از روش تحقیق ترکیبی و مبتنی بر یک رویکرد پیکره- محور، مشخص شد که می توان با استفاده از صفات ارزیابی و اسامی فرازبانی، ربط دادن مطالب به امتحان و دخیل کردن ارائه دهنده یا مخاطب در ارائه، مطالب مهم را پررنگ نمود. این برجسته سازی را می توان با استفاده از ساختارهای خاصی که در یکی از پنج گروه «اسمی»، «فعلی»، «صفتی»، «قیدی» و «گوناگون» قرار می گیرند، انجام داد. همچنین نتایج نشان داد، ربط دادن ارائه به مخاطب یا ارائه دهنده، با استفاده از الگوهای فعلی، حتی مهم تر از استفاده از روش های مستقیم برجسته سازی نکات مهم همچون صفات ارزیابی است. درنهایت، بر اساس نتایج به دست آمده مشخص شد که ساختارهای نشانگر اهمیت پس مرجع، از آنجا که مخاطب را قادر می کنند از قبل برای پردازش و یادداشت برداری مطالب مهم برنامه ریزی کند، پرشمارتر هستند.

هدف از انجام این پژوهشِ پیکره محور، بررسی چگونگی جداسازی مطلب های بااهمیت از کم اهمیت در ارائه های علمی انگلیسی و فارسی است. مقاله حاضر کوشیده است تا نشانگرهای مطالب بااهمیت را از نظر نقشی که در ارائه دارند، دسته بندی نماید. به این منظور، از روش تحقیق ترکیبی بهره گرفته شده است. به منظور یافتن نشانگرهای مطلب های بااهمیت، 160 ارائه در پیکره بیس و 60 ارائه در پیکره فارسی سخن، موردبررسی قرار گرفت. سپس این نشانگرها از لحاظ نقشی که در ارائه داشتند، گروه بندی شدند. یافته های پژوهش نشان داد در سخنرانی های علمی، مجزا کردن مطلب های بااهمیت از کم اهمیت- بدون درنظر گرفتن گونه زبانی انگلیسی یا فارسی، با تکیه بر پنج نقش کلامیِ «سازمان دهی کلام»، «تعامل با مخاطب»، «پوشش موضوع»، «وضعیت مطلب»، و «ارتباط با امتحان» انجام می گیرد. علاوه بر این، جداسازی مطلب های بااهمیت از کم اهمیت صرفاً با تکیه بر یک نقش کلامی صورت نمی گیرد. افزون بر این، نشانگرهای نمایاننده موضوع، اهمیت مطلب را فقط به صورت ضمنی نشان می دهند. همچنین، تعامل با مخاطب بیشترین فراوانی را در بین نشانگرهای اهمیت مطلب ها در ارائه های انگلیسی و فارسی به خود اختصاص داده است. به طور کلی، یافته های این مقاله نشان داد، برای مجزا کردن مطلب های بااهمیت از کم اهمیت در ارا ئه های انگلیسی و فارسی باید کلام را به سوی مخاطب سوق داد. به بیان روشن تر، ارائه دهنده ها بیشتر تمایل دارند برای تأکید بر مطلب های بااهمیت با مخاطب تعامل ایجاد کنند.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی چگونگی برجسته سازی نکته های مهم در ارائه های علمی فارسی است. با استفاده از روش تحقیق ترکیبی و مبتنی بر یک رویکرد پیکره محور، ساختارهای نشانگر اهمیت مطالب، از 60 ارائه مندرج در پیکره فارسی سخن استخراج شد. یافته های این پژوهش به ترتیب از این قرار است: 1) از نظر موقعیت نشانگر، هشت ساختار برای نشانگرهای پیش مرجع و نه ساختار برای نشانگرهای پس مرجع یافت شد. در این میان، ساختارهای «نکته مهم + صفت اشاره - اسم - صفت - فعل ربطی» و «نکته مهم + سؤال امتحان» برای نشانگرهای پیش مرجع و ساختار «فعل + نکته مهم» برای نشانگرهای پس مرجع دارای بیشترین فراوانی بودند. 2) تعداد نشانگرهای پس مرجع نسبت به پیش مرجع، از فراوانی تکرار بیشتری برخوردار بودند. 3) بر اساس نقش کلامی، پنج دسته نشانگر شامل «سازمان دهی کلام»، «تعامل با مخاطب»، «وضعیت مطلب»، «شرح موضوع» و «ارتباط با امتحان» یافت شد. از این پنج دسته نشانگر، «تعامل با مخاطب» بیشترین مقدار عددی را به خود اختصاص داد. به طور کلی، یافته های پژوهش، نمایانگر آن است که ارائه دهنده ها علمی- فارسی بیشتر تمایل دارند تا در کار خود برای برجسته کردن مطالب مهم، با مخاطب تعامل داشته باشند. به بیان روشن تر، این افراد بیشتر سعی می کنند تا به جای جمع آوری اطلاعات و عدم توجه به برداشت مخاطب نسبت به اهمیت مطالب، از توجه مخاطب درباره اهمیت داده های مهم اطمینان حاصل کنند. این مهم، معمولاً از طریق دخیل کردن مخاطبان در فرایند کلام صورت گرفته و مطالب مهم به ترتیبی ارائه می شود که مخاطب بتواند برای توجه بیشتر به آن ها و یا یادداشت برداری، از پیش برنامه ریزی کند.