رهیافت مدیریت مشارکتی آبیاری: مبانی روانشناختی انگیزش و موانع موجود(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اهمیت مشارکت کشاورزان در مدیریت و طراحی سیستم در زمینههای مختلف مورد تاکید قرار گرفته است. انگیزش از جمله عوامل مهم برای جلب مشارکت کشاورزان در برنامههای توسعه کشاورزی بوده و نظریههای مختلفی مطرح و تحقیقات متنوعی در این راستا به انجام رسیده است. نظریه مکمیلیون مناسب برای واکاوی مشارکت کشاورزان در نظام مدیریت آبیاری تشخیص داده شد و در این پژوهش بکار گرفته شد. این تحقیق با هدف تبیین عوامل مؤثر بر انگیزش کشاورزان برای مشارکت در مدیریت آبیاری و تعیین موانع موجود، در شبکه آبیاری سد درودزن استان فارس با استفاده از روش پیمایش اجرا شد. آزمودنیهای این تحقیق شامل 270 نفر از کشاورزان، با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی طبقهبندی شده چند مرحلهای انتخاب شدند. ابزار سنجش این پژوهش پرسشنامهای بود که روایی صوری (Face validity) آن توسط اساتید فن و صاحبنظران مورد تایید قرار گرفت و برای تعیین پایایی (Reliability) از مطالعه راهنما (Pilot study) استفاده شد. یافتههای تحقیق نشان داد که از بین 5 نوع عوامل انگیزشی، انگیزه معاملهگری بیشترین تاثیر را روی انگیزش کشاورزان برای مشارکت در مدیریت آبیاری ایفا میکند. از بین متغیرهای مستقل ، نگرش نسبت به مسئولین و کارشناسان سازمان آب، نگرش نسبت به مسئولین و کارشناسان مرکز خدمات کشاورزی و میزان مراجعه به مرکز خدمات، میزان اجتماعی بودن افراد، نگرش نسبت به کارایی اعضای شورای اسلامی، و تعداد اعضای خانواده دارای رابطه معنیدار با میزان انگیزش کشاورزان برای مشارکت در مدیریت آبیاری بود. همچنین نتایج نشان میدهد از دید آزمودنیها، توزیع ناعادلانه آب در محل، نارضایتی از میرابهای سازمان آب و هزینههای مالی بالا مهمترین مشکلات موجود در مدیریت آبیاری میباشند. بر مبنای یافتههای تحقیق نهایتاً توصیههای عملی برای توسعه مشارکت مؤثر کشاورزان در مدیریت آبیاری ارائه شده است.