آموزش و پرورش استثنائی

در پژوهش حاضر با بررسی و شناخت دقیق رفتارهای کودکان مبتلا به اوتیسم و واکنش های آنان به عناصر کالبدی آموزشی برای تعیین چارچوب های لازم مراکز آموزشی این کودکان، با تکیه بر نظر کارشناسی درمانگران فعال در این زمینه، به نحوی که بتوانند به اکثر موارد اختلال تعمیم داده شوند، الگویی برای پاسخگوبودن مدارس عادی برای کودکان اوتیستیک طراحی شد. نتایج پژوهش میدانی حداقل تغییرات لازم به منظور استفاده از مراکز آموزشی کودکان عادی برای کودکان دارای اختلالات اوتیسم را ارائه می دهد. روش پژوهش توصیفی - پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته با تکیه بر نظر کارشناسی درمانگران فعال در زمینه اوتیسم بود. جامعه آماری روان شناسان و درمانگران فعال کشور در رابطه با کودکان اوتیسم بودند که گروهی مجازی شامل 1064 نفر را تشکیل می دادند. بر اساس فرمول کوکران  حداقل 118 نفر به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. برای تعیین پایایی، در ابتدا آلفای کرونباخ پرسشنامه بررسی شد؛ سپس، پاسخ های درمانگران با استفاده از آنالیز آماری کای اسکوئر تحلیل شد. نتایج آزمون کای اسکوئر همه گویه ها بنا بر نظر روان شناسان نشان دهنده این بود که عبارات بیان شده و مورد استفاده در طراحی بر بهبود آموزش و درمان کودکان اوتیسم تأثیرگذار است. در نهایت، با توجه به نتایج پژوهش الگویی مناسب برای کلاس های آموزشی کودکان دارای اختلالات اوتیسم ارائه شد.

پیشینه و اهداف: هدف پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل مؤلفه ها و ابعاد صلاحیت حرفه ای معلمان مدارس استثنایی است. روش ها : روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است و جامعه آماری آن کلیه معلمان آموزش وپرورش استثنائی شهر تهران در سال تحصیلی 1400-1399 مشغول به تدریس می باشد که تعداد آن ها برابر 559 نفر بود. بر اساس فرمول کوکران 228 نفر از جامعه آماری با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای و بر مبنای جنسیت به عنوان نمونه انتخاب شد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه محقق ساخته ای بود که روایی محتوایی آن با استفاده از روش دلفی توسط 7 نفر از صاحب نظران آموزش وپرورش استثنایی و با سه بار ارسال پرسشنامه تأمین شد و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 87/0 به دست آمد. برای تجزیه وتحلیل از روش های آماری توصیفی و آمار استنباطی (تحلیل عامل اکتشافی)، به کمک نرم افزار SPSS.26 استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش دلالت بر این داشت که ابعاد اصلی صلاحیت های معلمان مدارس استثنایی، به ترتیب اولویت و اهمیت در چهار گروه «صلاحیت های آموزشی-رفتاری»، «توانمندی های حرفه ای و عمومی»، «صلاحیت های برنامه ریزی و آمادگی» و در نهایت «صلاحیت های مدیریت و سازمان دهی» قابل معرفی است. همچنین، مهم ترین مؤلفه هایی که لازم است مورد توجه معلمان مدارس استثنایی قرار گیرد به ترتیب اولویت شامل «تأثیر رعایت شعائر اسلامی و هنجارهای جامعه و گسترش و تقویت اخلاق اسلامی در محیط کار»، «ایجاد انگیزه در دانش آموزان استثنائی از طریق فعال نمودن آنان در کلاس درس»، «ایجاد محیطی لذت بخش و آرام در کلاس درس، همراه با شوخی و تفریح، با پرهیز از هرگونه زیاده روی»، « تحمل عقاید نو و غیر عادی دانش آموزان استثنائی» و «مسئولیت پذیر بودن معلمان استثنائی در قبال آینده جامعه و دانش آموزان استثنائی» است. نتیجه گیری: بدون تردید معلم فردی است که می تواند بیشترین تأثیر را بر جریان تربیتی دانش آموزان استثنایی در مدارس داشته باشد. بنابراین؛ شناخت از توانایی ها و صلاحیت های حرفه ای معلم برای یادگیری بهتر یادگیرندگان استثنایی امری ضروری است.