وحیانی بودن قرآن

در دو سده¬ی اخیر، اسلام و قرآن از موضوعاتی است که به صورت آکادمیک، در کانون توجه خاورشناسان بوده است. از ویژگی¬های این دوره از خاورشناسی، لزوم ارائه¬ی نظریات در قالب روش¬های علمی معتبر و آمادگی برای پذیرش نقد علمی از سوی نظریه¬های رقیب است. از این رو، قرآن¬پژوهی خاورشناسان، با تحولی چشم¬گیر نسبت به گذشته همراه بوده است. یکی از محورهایی که قرآن¬پژوهان غربی درباره¬ی آن آثاری را پدید آورده¬اند، میزان اصالت قرآن نسبت به متون مذهبی گذشته است. پیش¬فرضِ بسیاری از خاورشناسان این است که قرآن اثری بشری است که پیامبر اسلام برای پدید آوردنش از آموزه¬ها و گزارش¬های تاریخی پیش از خود نیز بهره برده است. با این حال، همه¬ی خاورشناسان، در این-باره یکسان نمی¬اندیشند. این مقاله چند هدف را دنبال می¬کند: یکی آن که خوانندگان را با آثار خاورشناسان و سیر تاریخی آنها آشنا سازد؛ دوم این که، تحول دیدگاههای خاورشناسان و اختلاف¬نظر میان خودشان را واگوید؛ و سوم آن که، به تجزیه و تحلیل دیدگاههای ارائه شده بپردازد.

قرآن کریم، آخرین و کامل ترین کتاب هدایت و نسخه سعادت همه بشر است. حقیقت قرآن بسان نوری است که از منبع لایزال علوم الهی سرچشمه می گیرد تا زندگی آدمیان را روشن کند. پژوهش درباره اسلام و قرآن از جمله موضوعاتی است که به صورت آکادمیک، در دو سده اخیر مورد توجّه مستشرقان بوده است. یکی از محورهایی که مستشرقان دینی درباره آن آثاری را پدید آورده اند، خاستگاه قرآن است. پیش فرض بسیاری از آنان این است که قرآن اثری بشری بوده و از آموزه ها و گزارش های تاریخی قبل از خود استفاده کرده است. با این حال همه مستشرقان در این باره یکسان نمی اندیشند. پژوهش حاضر به دنبال پاسخی است که بیان کند نقد و تحلیل آرای مستشرقان دینی پیرامون خاستگاه قرآن، بر اساس آرای تفسیری آیت الله جوادی به چه صورت می باشد؟ پژوهش با شیوه توصیفی و تحلیلی به بیان این مسئله پرداخته، که بر اساس آن، مشخّص شد که اهمّ نظرات درباره خاستگاه قرآن از دیدگاه مستشرقان، بشری یا غیر بشری بودن آن است، صرع و بیماری، تجلّی نفس، فرهنگ و عقاید عرب جاهلی و . . . از جمله خاستگاه های بشری و آیین حنفاء، مصادر خارجی و الهی و وحیانی بودن از جمله خاستگاه های غیر بشری قرآن است. در این نوشتار، پس از ذکر آرای مستشرقان دینی پیرامون خاستگاه قرآن، ابتدا حقیقت وحی از دیدگاه آیت الله جوادی تبیین گردیده و آن گاه نقد و تحلیل آرای مستشرقان از دید این عارف فرهیخته بررسی شده و الهی و وحیانی بودن خاستگاه قرآن، اثبات شده است.