رفتار شهروندی سازمانی معلمان

پژوهش های مربوط به تفاوت های جنسیتی در سبک رهبری تحول بخش انگشت شمار است. این شواهد اندک اغلب رهبران زن را تحول بخش تر از رهبران مرد می دانند. هدف پژوهش حاضر؛ مطالعه تفاوت های جنسیتی در ابعاد سبک رهبری تحول بخش مدیران زن و مرد و اثر آن ها بر اعتماد به مدیر و رفتار شهروندی سازمانی معلمان است. نمونه ای مرکب از 200 معلم زن و 36 مدیر زن از مدارس ابتدایی دخترانه و 200 معلم مرد و 41 مدیر مرد از مدارس ابتدایی پسرانه شهر تهران انتخاب و داده ها به وسیله 3 پرسش نامه گردآوری شد. معلمان، پرسش نامه های رهبری تحول بخش و اعتماد به مدیر و مدیران، پرسش نامه رفتار شهروندی سازمانی را تکمیل کردند. برای تشخیص تفاوت های جنسیتی در ابعاد رهبری تحول بخش، تحلیل واریانس عاملی و برای تعیین اثر هر یک از ابعاد بر اعتماد به مدیر و رفتار شهروندی سازمانی معلمان، تحلیل مسیر به کار رفته است. نتایج تحلیل واریانس نشان می دهد که میانگین هر یک از ابعاد در مدیران زن به طور معناداری بیشتر از مدیران مرد است. نتایج تحلیل مسیر نشان می دهد که اثر ابعاد رهبری تحول بخش مدیران زن بر اعتماد به مدیر و رفتار شهروندی سازمانی معلمان بیشتر از مدیران مرد است. درباره یافته های پژوهش با تاکید بر علل تفاوت های جنسیتی و مزیت های زنان در سبک رهبری تحول بخش بحث خواهد شد

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی رفتار شهروندی سازمانی معلمان و ساخت و اعتباریابی پرسشنامه ای مناسب برای سنجش آنها بود. روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه معلمان متوسطه آموزش و پرورش (ناحیه یک و دو) شهر کرمان در سال تحصیلی 1400-1399 می باشد. روش نمونه گیری در این پژوهش دردسترس بود که در اجرای مقدمانی حجم نمونه 30 نفر و در اجرای نهایی 384 معلم به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها، از پرسشنامه های رفتارشهروندی سازمانی معلمان که توسط پژوهشگران تحقیق حاضر ساخته شده (شامل 35 سوال و 5 بعد)، قلدری سازمانی اینرسن و همکاران (2009) و رفتار شهروندی سازمانی پادساکوف و همکاران (1990) استفاده شد. داده های پژوهش از طریق شاخص های آمار توصیفی، تحلیل عامل اکتشافی و تحلیل عامل تأییدی استفاده شد. پایایی کلی پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ 95/0 به دست آمد. در پژوهش حاضر، برای سنجش اعتبار پرسشنامه از روایی محتوایی و سازه استفاده شد و نتایج نشان داد که همه ماده های پرسشنامه، از روایی بالایی برخوردار بودند. در نتیجه می توان گفت که تمام ماده های پرسشنامه، رفتار شهروندی سازمانی معلمان را می سنجند و پرسشنامه پایایی و روایی مناسبی دارد و می توان از آن برای سنجش رفتار شهروندی سازمانی معلمان استفاده نمود.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه برخی متغیرهای شغلی و سازمانی با رفتارهای شهروندی سازمانی معلمان با توجه به نقش میانجی گری استرس شغلی بود. از اینرو 200 معلم زن مدارس دخترانه دولتی ایلام به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای این پژوهش شامل پرسشنامه های رفتار شهروندی سازمانی معلمان سامچ و دراچ- زهاوی، اعتماد سازمانی چاثوث، مک، جاوهاری و ماناکتولا، عدالت سازمانی کالکولیت، اخلاق کاری اسلامی علی و استرس شغلی پارکر و دکوئیتز  بودند. طرح پژوهشی همبستگی (از نوع تحلیل ساختاری) بود. داده ها از روش الگویابی معادلات ساختاری (SEM) و استفاده از نرم افزارهای Spss ویراست 16 و AMOS ویراست 20 تحلیل شدند. تحلیل داده های پژوهش، برازندگی مدل فرضی پژوهش را تأیید کردند و نشان دادند که عدالت سازمانی و اخلاق کاری اسلامی بر رفتارهای شهروندی سازمانی معلمان اثر مستقیم دارند؛ اما اثر مستقیم اعتماد سازمانی بر رفتارهای شهروندی سازمانی معلمان تأیید نشد. تحلیل روابط میانجی با روش بوت استراپ نیز نشان داد که استرس شغلی در رابطه اعتماد سازمانی و اخلاق کاری اسلامی با رفتارهای شهروندی سازمانی معلمان، نقش میانجی دارد؛ اما در رابطه عدالت سازمانی و رفتارهای شهروندی سازمانی معلمان، این نقش را ایفا نمی کند. با توجه به نقشی که رفتارهای شهروندی سازمانی معلمان در پیامدهای مدرسه دارد، بایستی به عوامل تأثیرگذار بر آن از جمله متغیرهای مورد بررسی در این پژوهش توجه نمود.