نثر روزنامه نگاری

به دنبال ورود صنعت چاپ به کشور و انتشار نخستین روزنامه هایایرانیتوسط دربار قاجار و رشد و تحول آن، نوع ادبیتازه ایبه نثر فارسیراه یافت که نوع روزنامه نگارینام داشت. از آن جا که در این زمان، هنوز زبان روزنامه نگاریدر کشور جا نیفتاده بود، از شیوه متکلف منشیانه، یعنیهمان شیوه نگارش رایج مکاتبات درباریبراینوشتن مقاله هایروزنامه استفاده شد. این زبان دشوار نه مورد فهم و پسند عامه مردم بود و نه دردها، شکایت ها و خواسته هایایشان را منعکس میکرد. از این رو با استقبال مردمیروبه رو نشد و با پیروزیانقلاب مشروطه و خارج شدن روزنامه نگاریاز انحصار مطلق دربار، این شیوه متکلف زوال یافت. این نوشتار با نشان دادن تصویریاز فضایروزنامه نگاریدربار قاجار، به معرفیویژگیهاینثر روزنامه ایدربار پرداخته و دلایل افول آن را بیان داشته است.

با پیروزی انقلاب مشروطه، روزنامه نگاری از انحصار دربار خارج شد و شیوة متکلف آن در انزوا قرار گرفت. به این ترتیب هم زمان با خارج شدن زبان به عنوان ابزار قدرت از سلطة دربار، آزادی بیان نیز دوران کوتاه درخشش خود را آغاز کرد. ده خدا که از بزرگ ترین نویسندگان و ادبای عصر خود بشمار می رفت، در مبارزة سیاسی به ابزار زبان و قلم توسّل جست. او گونه های زبانی موجود در فضای جامعه را در نثر خود معرفی کرد و در مقابل زبان تک صدایی دربار قرار داد. وی با بهره گیری از زبان محاوره ای، فاصله ای را که قرن ها میان زبان گفتار و نوشتار ایجاد شده بود، از میان برد و راه را برای ساده سازی سبک نگارش فارسی هموار ساخت. این نوشتار به بررسی سبک نثر روزنامه نگاری ده خدا پرداخته و شیوه هایی که وی در مبارزة زبانی خویش از آنها استفاده نموده، نشان داده است.