فرزاد محمودیان

ابتدایی ترین شکل مطالعه پایداری سامانه های عشایر در ساختار نوین جامعه شبکه ای، شیوه تعاملات فضایی آنهاست. در این راستای برنامه ریزی منطقه ای و شبکه های پویا با تحلیل شاخصه های جریانات فضایی به صورت طبقه بندی ذیل روابط مفهومی عناصر شبکه های اجتماعی فضایی، پایداری فعالیت گروهی تولیدی کنشگران عشایری در زوجین زیست بوم را به دنبال خواهد داشت. پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و روش پژوهش توصیفی تحلیلی است. داده های مورد نیاز به روش اسنادی به دست آمده است. محدوده مورد مطالعه دهستان شوراب تنگزی و جامعه آماری سامانه های ییلاقی و قشلاقی زیست بوم طایفه بابادی هستند. وزن دهی به شاخص های پژوهش با استفاده از فرآیند مدلF’ANP و تحلیل داده ها با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره VIKOR انجام شد. برای طبقه بندی سامانه های مورد مطالعه از جنبه سطوح پایداری از روش تحلیل خوشه ای و نرم افزار ARC GIS   و برای تحلیل عوامل مؤثر بر پایداری از رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد از 65 سامانه مورد مطالعه، ده سامانه در سطح تعاملات نسبتا" پایدار درون و برون قلمروی زیست بوم به لحاظ دسترسی و برخورداری از امکانات(آموزش سیار، سوخت، برق، شبکه اینترنت، شبکه ایلراهی)، منابع طبیعی و مصنوعی، 15سامانه در وضعیت تعاملات پایداری پائینی و 40 سامانه در طبقه تعاملات ناپایداری قرار دارند. سامانه های پایدار در مرکزیت مناطق شهرستان، دهستان ها و جوانب زیست بوم استقرار یافته اند. همچنین، نتایج تحقیق حکایت از آن دارد که سامانه ها در مقایسه یکدیگر از سطح پایدار پایینی قرار دارند. به طوری که الگوی تعاملات فضایی آن نامتعادل است و این پایداری به طور یکسان در همه شاخص های پایداری به صورت یکپارچه در کل زیست بوم اتفاق نیفتاده است. این وضعیت بیانگر الگویی قطبی از نوع تعاملات یک سویه مبنی بر جداگزینی سامانه های ییلاقی، قشلاقی و میان بند ها بهم پیوسته در جوانب شمال و جنوب زیست بوم است. از نظر کاربرد مدل ها و تکنیک های کمی در این پژوهش برای اولین بار از پژوهشF’ANP برای تعیین سطوح تعاملات پایداری کنشگران فضایی عشایری(کوچندگان و سامانه ها) در درون و برون قلمرو زیست بوم استفاده شده است.نتایج تحقیق کارایی این مدل را در مطالعات تعاملات شبکه ها و فرآیند نگری شاخص های پایداری در پویایی عناصر تلفیقی شبکه های اجتماعی فضایی و اصول شبکه منطقه ای، همگرایی قلمرو و روابط - مناسبات متقابل انسانی و طبیعی تأیید کرده است.

 طرح مسئله: تعاملات و جریان های فضایی درون و برون قلمرو بین الگوهای مختلف زیست (بین شهرها - روستاها و کنشگران فضایی عشایری) ازجمله زیست بوم های عشایری در سطح نواحی جغرافیایی است. در این راستا، تعاملات و اثرهای توسعه ای آن در دو سوی نواحی ناهمگن، سطحی از یکپارچگی فضایی را شکل داده و بسترهای نوآوری و خلاقیت را برای برنامه ریزی توسعه فضایی پایدار فراهم کرده است. هدف: پژوهش حاضر، در چارچوب پارادایم شبکه با تأکید بر رویکرد شبکه منطقه ای، به دنبال تحلیل الگوهای تعاملات فضایی زیست بوم عشایری طایفه بابادی باب ایل بختیاری است.  روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و براساس روش، توصیفی – تحلیلی است. شیوه گردآوری داده ها با توجه به ماهیت پژوهش، کتابخانه ای و به صورت بازدید میدانی مبتنی بر تمام شماری کنشگران فضایی (ییلاقی- قشلاقی) در سطح زیست بوم است. داده ها و اطلاعات لازم، از ابزار پرسشنامه و فن پرسشگری جمع آوری و سپس از روش تحلیل شبکه فضایی (که اساس آن به روش تحلیل شبکه اجتماعی برمی گردد) استفاده شده است. در چارچوب این روش، معیارهای اساسی تحلیل مبتنی بر چارچوب معیارهای اجتماعی- فضایی (مکان، فاصله، مقیاس و قدرت) است. ابزار مورداستفاده برای تحلیل نیز نرم افزار یو سی نت است.   یافته ها و نتایج: براساس یافته های مبتنی بر چهار معیار بررسی شده کنشگران اجتماعی - فضایی زیست بوم، الگوهای تعاملات فضایی، فاقد یکپارچگی است. بدین مفهوم، تقسیم کار فضایی به صورت خودجوش (بدون برنامه ریزی) به نحوی بوده که مرکزیت جریان مردم محدود به سه شهر اصلی در کنشگران فضایی است. از این رو، کنشگاه های میانی (میان بندها) رتبه اول و سه شهر «چلگرد، فارسان و لالی» رتبه های دوم، سوم و چهارم و روستای «شیخ علی خان» رتبه پنجم را در الگوهای تعاملات فضایی درون و برون قلمروی اجتماعی – فضایی زیست بوم به خود اختصاص داد. این کنشگاه ها متأثر از نوع و ماهیت جریان مردم مبتنی بر جابه جایی روزانه کوچندگان، تابع الگوی تعاملات فضایی متمرکز (تک مرکزی) و یک سویه است و مبتنی بر کوچ فصلی کوچندگان، از الگوی تعاملات فضایی غیرمتمرکز (چند مرکزی) و دوسویه تبعیت می کند که فاصله زیادی با الگوی تعاملات فضایی شبکه ای دارد؛ زیرا بین بیشتر کنشگران فضایی پیوندهای دوسویه به شکل ظاهری برقرار است. نوآوری: به تحلیل الگوهای تعاملات فضایی متأثر از نوع و ماهیت جریان مردم درون قلمرو زیست بوم عشایری (بین کنشگران ییلاقی، قشلاقی و کنشگاه های میانی به مثابه اجزای همبسته زیست بوم) و ارتباط برون قلمرو کل زیست بوم با شهرها و روستاها، به صورت یکپارچه فضایی توجه شد. علاوه بر این، در پی کشف روابط پیدا و پنهان کنشگران فضایی زیست بوم عشایری، شاخص های جریان مردم به صورت طبقه بندی شده در ذیل روابط مفهومی عناصر ترکیبی جغرافیای رابطه انسانی و شبکه های اجتماعی در راستای تحلیل الگوهای تعاملات فضایی در شبکه ای پویا به همراه وابستگی های آن، تجزیه وتحلیل شد.

مقدمه: تمایزات فضایی فعالیت کنشگران عشایری بدنبال گسترش زیرساخت های روابط- مناسبات سرمایه بر پدیدار گردید. به گونه ای که بیشتر از اینکه متکی به منابع تولیدی و ویژگی های درون قلمروی برای خدمت ارزش اضافی باشد به شدت تحت تأثیر گونه های تعاملات برون قلمروی زیست بوم(شهرها-روستاها) است. در این راستا، عدم تعادل فضایی شکل داده که بهبود زیرساخت های ارتباطی، بسترهای خلاقیت را برای برنامه ریزی پایداری توسعه و یکپارچگی زیست بوم  فراهم کرده است.هدف پژوهش: در چارچوب پارادایم شبکه ی با تأکید بر رویکرد اصول شبکه منطقه ی بدنبال تحلیل نقش و کارکردهای سامانه های ییلاقی و قشلاقی درون قلمروی زیست بوم و روابط- مناسبات و پیوندهای برون قلمروی زیست بوم با شهرها و روستاها مبنی بر نگهداشت سرمایه و انتقال اندوخته ها(نگهداری در بانک، صندوق و تعاونی ها، خرید و اجاره ملک و مستغلات، افزایش دام و تولیدات، بیمه) به منظور کسب ارزش بیشتر است. از جمله این تأثیرات به تمایزات فضایی سامانه ها و تداخل کاربران بر منابع همدیگر اشاره نمود.روش شناسی تحقیق: به لحاظ هدف، کاربردی و بر اساس روش توصیفی-تحلیلی است. شیوه گردآوری داده ها با توجه به ماهیت پژوهش، کتابخانه ای و به صورت بازدید میدانی مبنی بر تمام شماری سامانه ها در سطح زیست بوم هستند. داده ها و اطلاعات مورد نیاز از ابزار پرسشنامه، و  فن پرسشگری جمع آوری شده است. سپس از روش تحلیل شبکه فضایی(که اساس آن به روش تحلیل شبکه اجتماعی بر می گردد) استفاده شده است. در چار چوب این روش معیارهای اساسی تحلیل مبتنی بر شاخص های طبقه بندی شده جریانات ذیل روابط مفهومی عناصر انطباق یافته شبکه ها هستند. ابزار مورد استفاده برای تحلیل نیز نرم افزار(Ucinet) است.قلمروجغرافیایی پژوهش: سامانه های ییلاقی واقع در دهستان شوراب تنگزی و سامانه های قشلاقی پیرامون دهستان های(لالی،اندیکا،گتوند،شوشتر،مسجد سلیمان) به مثابه کل زیست بوم و همچنین میان بندهای (چما، خون کشته، زرده، لپد، چلو، شیمبار، منار) مد نظر قرارگرفت.یافته ها و بحث: برای برنامه ریزی متمرکز و  تجدید ساختار سرمایه گذاری برای دستیابی به پایداری توسعه کل زیست بوم یکپارچه، نیازمند شناخت الگوهای فضایی تعاملات ویژگی های روابط - مناسبات پیدا و پنهان میان درون و برون قلمروی است.نتایج: ماهیت جریان سرمایه متکی به منابع محیطی(فضای چراگاه و مرتع)، عرضه و تولیدات دامی، با نقش پذیری کانون های شهری لالی، زیست بوم محدوده به سه شهر اصلی در همسایگی زیست بوم است. با پیروی از الگوی فضایی قطبی اندوخته های مالی و سرمایه برای خرید خانه و ملک در مجاورت سامانه های قشلاقی و برای خرید و افزایش دام به سامانه های ییلاقی زیست بوم انتقال می یابد. از اینرو، رتبه اول، دوم، سوم را شهرهای لالی، فارسان و شهرکرد و سامانه های ییلاقی گلچین، چمدر و آب بخشان رتبه های چهارم، پنجم و ششم را به خود اختصاص داد.

طرح مسئله: بیمه اجتماعی، برخورداری از «اطمینان» و «تأمین» در زندگی اجتماعی است. با توجه به اینکه جامعه عشایری همواره با چالش ها، آسیب پذیری ها و شرایط خطر مواجه است، بیمه و خدمات بیمه ای در این مناطق جایگاه ویژه ای می یابد؛ به گونه ای که همانند بعضی کشورها با اجرای نظام بیمه اجتماعی کارآمد، بخشی از این چالش ها برطرف می شود. در این میان لازمه پیشرفت، ادامه حیات و باقی ماندن بیمه در صحنه، درک درست نیازهای مشتریان و جلب رضایت آنان است. هدف: هدف پژوهش حاضر، تحلیل دیدگاه عشایر دهستان چغاخور (استان چهارمحال و بختیاری) درباره کیفیت خدمات صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر است. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی و پیمایشی است. جامعه نمونه، 450 نفر از عشایر دهستان عضو صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر است که با استفاده از فرمول کوکران، 188 نفر از آنان به مثابه حجم نمونه انتخاب شدند. داده های به دست آمده ازپرسش نامه مدل سروکوال با کمک آزمون تی استیودنت دو گروه مستقل تجزیه و تحلیل شد؛ همچنین برای تعیین درجه اهمیت ابعاد از آزمون فریدمن و به منظور مشخص کردن دقیق تر تفاوت میانگین ها و تحلیل فضایی از آزمون تعقیبی توکی استفاده شد. یافته ها و نتایج: نتایج حاصل از آزمون تی استیودنت دو گروه مستقل و مدل تحلیل شکاف نشان داد بین وضع موجود و وضع مورد انتظار بیمه شدگان در همه ابعاد جز عوامل محسوس با مقدار مثبت (0.12+t= ) شکاف وجود دارد. بیشترین شکاف در بعد اطمینان خاطر (t= -0.94) و پس از آن به ترتیب در ابعاد پاسخگویی (t= -0.86)، قابلیت اعتماد (t= -0.46) و همدلی (t= -0.09) بود. در این بین ابعاد اطمینان خاطر با میانگین رتبه ای 36/0 و عوامل محسوس با میانگین رتبه ای 06/0، به ترتیب بیشترین و کمترین درجه اهمیت را برای بیمه شدگان داشته اند. نتایج نشان داد انتظارات بیمه شدگان از کیفیت خدمات بیش از ادراکات آنها بوده و رضایت آنان از خدمات در سطح متوسط ارزیابی شده است. نوآوری: مدل سروکوال بیشتر به منظور ارزیابی عملکرد سازمان های دولتی و غیردولتی مانند بیمارستان ها، بانک ها، ادارات و دانشگاه ها و کمتر در محیط های عشایری و عملکرد ادارات دولتی متولی عشایر به کار گرفته شده است؛ بنابراین این گونه مطالعات درباره جوامع عشایری ضروری می نماید. با این تفاسیر، از آنجا که تاکنون در حوزه جامعه عشایری چهارمحال و بختیاری درباره تحلیل کیفیت خدمات صندوق بیمه اجتماعی پژوهشی صورت نگرفته است، مقاله حاضر با درک ضرورت موجود سعی دارد این موضوع را بررسی و راهکارهایی را برای حل تنگناهای موجود ارائه کند و این امر، نوآوری پژوهش پیش رو به شمار می آید.

چکیده  هرچند نسبتِ جمعیت عشایر، کمتر از جمعیت شهر و روستا است؛ لیکن جامعه عشایری ایران به عنوان یک واقعیت اجتماعی اقتصادی، بخشی از ساختار تاریخی سیاسی و فرهنگی و عضو فعال از پیکره جامعه ملی است و نقش آن به ویژه در تأمین مواد پروتئینی و سایر فرآورده های لبنی قابل توجه است. در سده اخیر تحولات وسیعی به لحاظ اسکان و تداوم کوچ، به تبعیت از سیاست ها و رویکردهای مختلف برای این جامعه ایجادشده و موافقان و مخالفانی را با استدلال های متفاوت داشته است. بااین وجود بررسی و مطالعه علمی در خصوص شرایط این جوامع، تصمیم گیری و برنامه ریزی را در جهت توسعه پایدار آسان تر می نماید. در پژوهش حاضر که از نوع مطالعات توصیفی – تحلیلی است، سعی گردید به بررسی و مقایسه شاخص های اقتصادی و اجتماعی در دو گروه جامعه اسکان یافته و اسکان نیافته عشایری پرداخته شود. روش تحقیق از نوع پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است. حجم نمونه از روش کوکران محاسبه (260 نمونه) و روش نمونه گیری از نوع تصادفی بوده است. داده های گردآوری شده با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی شامل فراوانی، درصد و آزمون یومان ویتنی در محیط نرم افزاری SPSS تجزیه وتحلیل شده است. یافته های تحقیق بیانگر تفاوت قابل توجه بین دو گروه در شاخص های اجتماعی مانند مشارکت، آموزش، امنیت اجتماعی، بهداشت و درمان است؛ بااین وجود به لحاظ شاخص های اقتصادی ازجمله درآمد، مالکیت، اشتغال، میزان تولید و... تقریباً مشابه همدیگر هستند و تفاوت قابل ملاحظه ای بین دو گروه اسکان یافته و اسکان نیافته وجود ندارد

در این مقاله با بیان ضرورت و اهمیت تحقیق و پژوهش بر اساس ساختمان آناتومی و فیزیولوژی بدن انسان به مراحل اوصاف روانی انسان پرداخته شده است و شرایط و ویژگی های اخلاق روانی یک محقق و پژوهشگر ایده آل ترسیم و تشریح شده است.