کامران شیروانی

نگاهی به فعالیت های پژوهشگران در زمینه مطالعات ترجمه در ایران به ویژه در سال های اخیر، نشانگر آنست که تحقیقات در این زمینه به لحاظ کمی و کیفی روند رو به رشدی داشته است. نگاهی دقیق تر به این پژوهش ها نشان می دهد که غالب این پژوهش ها در یکی از این سه گروه جای می گیرند:(1)پژوهش هایی با رویکرد زبان شناختی،(2)تحقیقاتی با گرایش های فرا یا غیر زبان شناختی و(3)مطالعات نظری که پرداخت این گروه بیشتر به ترجمه است تا تربیت مترجم.مقاله حاضر با در نظر گرفتن این حقیقت از یک سو و از سویی دیگر با در نظر گرفتن گسترش گرایش مترجمی در همین دهه،به توصیف چشم انداز فعلی مطالعات ترجمه می پردازد و بانگاهی موشکافانه خلا و نیاز پژوهشی موجود را برجسته و شفاف تبیین می کند که همان پژوهش های فرایند مدار است. با ارایه چارچوب و تشریح پژوهش های فرایندمدار، مقاله حاضر می کوشد تا جایگاه پژوهشی و موقعیت کاربردی این دسته از پژوهش ها را در شرایط کنونی مطالعات ترجمه ایران تبیین نماید.

مطالعه فرآیندهای ترجمه در سه دهه گذشته در کانون توجه متخصصان این حوزه بوده است. در همین راستا، محققان متعددی راهبردهای ترجمه را مورد مطالعه قرار داده اند. اما نتایج به دست آمده به دلیل کلی بودن و یا از طرف دیگر جزیی بودن قابل استفاده در حوزه های آموزشی نبوده است. این مساله ناشی از اهداف خاص این مطالعات و یا دامنه محدود آنهاست. مطالعه حاضر با تکیه بر فکرگویی دانشجویان مترجمی می کوشد تا راهبردهای ترجمه را چنان دسته بندی نماید که در حوزه آموزش قابل استفاده باشد. دسته های اصلی شناخته شده عبارتند از: شناختی، فراشناختی، اجتماعی، و عاطفی که به طور مشروح در این مقاله آمده اند.