حمیدرضا باباییان

ناپایداری های دامنه ای از مشخص ترین نوع مخاطرات طبیعی هستند که با دخالت های انسانی تشدید شده و موجب بروز خسارت های جانی و مالی به ویژه در جاده های کوهستانی می شود.   در همین راستا گردنه پا طاق به عنوان محور مواصلاتی بین کرند غرب و سرپل ذهاب در استان کرمانشاه، از مناطق مستعد حرکات توده ای ازجمله زمین لغزش و ریزش سنگ است. در زلزله 3/7 ریشتری 21 آبان 1396 در ازگله کرمانشاه، رخداد زمین لغزش و ریزش کوه در منطقه به وقوع پیوست و محور موردنظر در اثر ریزش کوه مسدود گردید. این پدیده، امدادرسانی به مناطق شهری و روستایی  با مشکل مواجه کرد؛ بنابراین لزوم توجه و آگاهی از عوامل مؤثر بر این پدیده های طبیعی بیش ازپیش احساس می شود. جهت دستیابی به این هدف، در این پژوهش از مدل ترکیب خطی وزنی (WLC) بادر نظر گرفتن معیارهای شیب، شکل دامنه یا شاخص انحنا، جهت شیب، ارتفاع، فاصله از گسل، فاصله از جاده، زمین شناسی و کاربری ارضی به منظور پهنه بندی مناطق مستعد مخاطره زمین لغزش و ریزش سنگ استفاده شده است. منطقه موردمطالعه به پنج طبقه تقسیم بندی شد. نتایج کلی این پژوهش نشان داده است که از نظر وقوع زمین لغزش، پهنه های با ناهمواری خشن و شیب زیاد و در واحد سنگ شناسی آغاجاری پتانسیل رخداد زمین لغزش بیشتر است. به دلیل کوهستانی بودن منطقه و پدیده هوازدگی سنگ ها، احتمال رخداد ریزش سنگ افزایش می یابد. قابل ذکر است که زمین لرزه به عنوان یکی از عوامل مهم و محرک در رخداد حرکت های دامنه ای است. شناسایی مناطق با پتانسیل وقوع حرکات دامنه ای و بهره گیری از روش ها و تکنیک های مکان محور و متکی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش ازدور می تواند راهکار مناسبی در مدیریت و برنامه ریزی در جهت کاهش خسارات ناشی از مخاطرات حرکات دامنه ای باشد.