کوثر قبادی

مقدمه: مکان های سوم به معنای فضاهای عمومی در شهر هستند که علاوه بر کارکردهای اصلی خود، برای انجام فعالیت های تفریحی، فرهنگی، اجتماعی و آموزشی نیز مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع، این فضاها به عنوان مکان هایی با کاربردهای گوناگون، در اختیار شهروندان قرار می گیرند. هدف اصلی از ایجاد چنین مکانهای، ایجاد فضاهایی مناسب و پایدار برای جذب شهروندان و افزایش پایداری و تعاملات اجتماعی، هویت سازی برای فضاهای شهری است. هدف: هدف از تدوین این مقاله، بررسی میزان اثرگذاری و اثرگذاری مکانهای سوم بر زیست پذیری فضاهایی شهری است. روش شناسی تحقیق: این پژوهش از لحاظ ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربری است. جامعه آماری در این پژوهش شامل 30 نفر از تمامی کارشناسان، خبرگان جامعه، مدیران شهری است که این تعداد با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند و با استفاده از روش دیمتل فازی داده های تحقیق مورد تحلیل قرار گرفتند. قلمرو جغرافیایی پژوهش: : قلمرو جغرافیایی این پژوهش منطقه 6 کلانشهر تهران می باشد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان می دهد در مکانهای سوم عامل اجتماعی در ارتقای زیست پذیری بسیار اثرگذار بوده است و عامل اقتصادی نیز با تاثیرپذیری از سایر ابعاد مختلف، جز عوامل معلول شناسایی شد. از سوی دیگر عامل مدیریتی-نهادی از اهمیت بیشتری جهت بهبود فضاهای عمومی و ارتقاء زیست پذیری شهری برخوردار بوده است. نتایج: توجه به عوامل اثرگذار و اثرپذیر برای سیاست گذاران و مدیران شهری در راستای ارتقاء شرایط زیستی فضاهای عمومی و توسعه مکان های سوم می بایستی به عنوان یک الزام و ضرورت مورد توجه قرار گیرد.

مکان های سوم از طریق فراهم کردن شرایط مسکن مناسب، دسترسی به منابع، امکانات اجتماعی و فرهنگی، زیرساخت های پایدار و تعاملات اجتماعی، نقش مهمی در ارتقای زیست پذیری اجتماعی ایفا می کنند. این مکان ها به افراد امکان می دهند در محیطی مناسب و پایدار زندگی کنند و بهبود کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی را تحقق بخشند. هدف این پژوهش، بررسی و تبیین قابلیت های مکان های سوم در افزایش زیست پذیری اجتماعی در شهر تهران است. ماهیت تحقیق از لحاظ هدف، کاربری و روش آن توصیفی - تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از مدل معادلات ساختاری ایموس (AMOS) استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که قابلیت های مکان های سوم، از جمله مکان های عمومی و جذاب، عرصه های عمومی شهری، تغییر ساختارهای اجتماعی مکان ها، مکان های شاد و سرزنده در شهر، استناد به ارزش های فرهنگی و اجتماعی، و توسعه پایداری انسانی، بهبود زیست پذیری اجتماعی را تسهیل می کنند. اثرگذاری قابلیت های مکان سوم با بارعاملی 0.87 نشان می دهد که این قابلیت ها دارای تأثیر مثبت و مطلوبی در فعالیت ها و زیست پذیری اجتماعی مکان ها و فضاهای زیست هستند. همچنین  این نتایج نشان می دهد که وجود مکان های سوم و قابلیت های مرتبط با آنها می تواند منجر به بهبود زیست پذیری اجتماعی، ارتقای کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی شهروندان شود.